İslam Deniz Ticaret Hukukunda Hukukî Sorumluluk - Süleyman ...

38geminin ismi yazılınca, gemi sahibinin ismine işaret edilir. Bu sözleşmelerde birtakım garip isimler de yer alabilir. 174Ticaret, karşılıklı iki veya daha fazla tarafları olan bir borç ilişkisidir. Borç daher iki tarafa sorumluluklar yükleyen bir hukuki ilişkiler yumağıdır. Borç iki tarafarasında bir hukuki bağdır ki bu bağ gereğince taraflardan biri (borçlu), bir şeyvermek, yapmak veya yapmamak, yani bir edimi yerine getirmek borcu altına girer.Diğer taraf da alacaklı ise borçlunun borcunu ifa etmesini (ödemesini) istemehakkına sahip olur. Đki taraf da birbirine karşı sorumludur. Böylece bir borçilişkisinde temelde üç unsur vardır: Borçlu, alacaklı ve ifa (edim, ödeme). 175Borç ilişkisi alacaklıya talep hakkı kazandırmakta, borçluya da ifamükellefiyetini yüklemektedir. Bu şekilde borçlu bir davranış zorunluluğu altınagirmektedir. Ne var ki sadece yalnızca alacaklı ile borçlu arasında bir bağ kurulmasıile yetinilerek borçlunun mükellefiyetinin bir müeyyideden yoksun bırakılması, ticariilişkilerde ihtiyacı karşılamaz. Bu sebeple hukuk sistemlerinde, borçlunun fiili ilemeydana gelecek zararın giderilmesi amacıyla, alacaklıya, borçlunun malvarlığına elkoyabilme imkânı tanınmaktadır. Bu açıdan borç ilişkilerinin temellerinden biri desorumluluktur. 176Borç ilişkilerinin kaynakları, sözleşme (sözleşme), haksız fiil ve sebepsizzenginleşmedir. Borçlar da buna göre sözleşmeden doğan borçlar, haksızmuameleden doğan borçlar, haksız bir fiil ve mal iktisabından doğan borçlar olarakele alınır. Dolayısıyla hukuki sorumluluk da buna göre şekillenmektedir.Đslam deniz ticaret hukukunda hukuki sorumluluk ve borç ilişkileriçoğunlukla daman; yani sorumluluk hukuku çerçevesinde döndüğünden, tezimizinana bölümlerini de borcun kaynaklarına göre düzenledik. Ayrıca bu şekildebölümlendirme, çalışmanın daha anlaşılır olması açısından da önemlidir. Şimdi Đslamdeniz ticaret hukukunda sözleşmeden doğan sorumluluğa geçebiliriz.174 Goitein, Shelomo Dov, A Mediterranen Society: The Jewish Communities of the Arab World asPortrayed in the Documents of the Cairo Geniza, I-VI, University of California Press, Berkeley1967-1993, I, 302,312; Khalilieh, Đslamic Maritime Law, 28.175 Reisoğlu, Safa, Borçlar Hukuku, Beta Yy., Đstanbul 1988, 31 vd.; Karahasan, Sorumluluk Hukuku,Beta Yy, Đstanbul 2003, 53 - 56.176 Karahasan, Sorumluluk Hukuku, 58–59.