İslam Deniz Ticaret Hukukunda Hukukî Sorumluluk - Süleyman ...

281927’de terk edilmiştir. Đnsanın vücut bütünlüğüne verilen zararlar eğer kastadayanıyorsa, bunun cezası, mağdur hayatta ise kendisinin, değilse velilerinin affıolmadığı takdirde kısastır. Bu tür zararlar, ceza hukuku bakımından suç (cerîme)olarak değerlendirilir ve bu suçların karşılığında uygulanan müeyyidelere deceza/ukûbe denir. 124 Vücut bütünlüğüne yönelik zararlar, kasıt olmaksızın meydanagelmişse diyet, erş veya hükümetü’l-adl gibi isimler altında mali bir ödemedebulunmak suretiyle giderilecektir. 125 Mala yönelik zararlar ise, mislî olanlar misliyle,kıyemî olanlar kıymetiyle tazmin edilir. 126Vücut bütünlüğüne yönelik kasten verilen zararlarda sorumluluk, kişi iledir veceza özelliği taşır. Bu konu ceza hukukunu ilgilendirdiği için biz, malî yoldan tazminikabil olan haklara verilen zararlarda sorumluluğun konusunun ne olduğu üzerindedurmak istiyoruz.Đslâm hukukunda mala verilen zararların tazmini için malvarlığı ilesorumluluk esastır. 127 Kişi, borcundan veya malî bir mükellefiyetinden dolayı şahsı iledeğil zimmeti ve malvarlığı ile sorumludur. 128 Ancak imkânı olduğu halde borcunuödemeyen ve kasıtlı olarak başkalarının hakkını edâ etmeyen kimseler hakkında, bufiilleri ile zulmedip suç işledikleri için bu zulme son verip sorumluluklarını yerinegetirmelerini temin etmek maksadıyla bazı tedbirler alınır. 129 Çünkü Hz. Peygamber“Zengin olan kimsenin borcunu (ödemeyip) geciktirmesi zulümdür” 130 buyurmuştur.Burada malî sorumluluk ile imkân olduğu halde malî mükellefiyetin yerinegetirilmemesinin ayrı şeyler olduğuna dikkat edilmelidir. Çünkü ikincisi zulümolduğu için genellikle bir suç olarak değerlendirilmiş ve karşılığında bazımüeyyideler konulmuştur. Nitekim borcunu ödemeyen veya geciktiren muktedirborçluya bazı müeyyidelerin uygulanabileceği hususunda Đslam hukukçularının124 Ebû Zehra, el-Cerîme ve'l-Ukûbe, 49, 53.125 Kâsânî, VII, 233, 234, 311, 314, 323.126 Kâsânî, VII, 168; Đbn Kayyim, Đ’lamu’l-Muvakıîn, II, 44, 45; Huraşî, VI, 133, 134.127 Kâsânî, VII, 168; Dâmâd, Abdullah b. eş-Şeyh Muhammed b. Süleyman, Mecmeu'l-Enhur fi ŞerhiMülteka’l-Ebhur, I-II, Eda Neşriyat, Đstanbul ty., II, 456, 457.128 Kâsânî, VII, 143, 148, 149; Đbn Kayyim, Đ’lamu’l-Muvakkıîn, IV, 8; Atar, Fahrettin, Đslâm Đcra veĐflâs Hukuku, MÜĐFAV Yy., Đstanbul 1990, 38.129 Karaman, MukayeseliĐslam Hukuku, II, 20, 21, 23; Atar, 229.130 Buhârî, es-Sahih, Havâlât, 1, 2; Müslim; Musâkât, 33; Ebû Dâvud, Buyu', 10; Đbn Mâce, Sadakât,8; Tirmîzî, 68; Nesâî, Buyu', 100, 101.