İslam Deniz Ticaret Hukukunda Hukukî Sorumluluk - Süleyman ...

40açmadıklarını belirtmek gerekir. Bununla beraber, içerik olarak bu sözleşmelerinkapsamından söz edilmiştir. Dolayısıyla Đslam hukukunun genel ilkeleri ileçelişmediği müddetçe her türlü sözleşme muteberdir. el-Mevsûatu’l-Fıkhiyye’de 181taşıma sözleşmeleri ve çeşitleri ile ilgili özel bir bölüm vardır. Klasik eserlerdedoğrudan adı geçmese de kavram olarak açıklanmıştır. Đslam Hukukunda taşımasözleşmeleri, isimsiz akitlerden sayılır. 182Đcâre ve kira anlamca aynı şey olup, birbirinin yerine kullanılır. Bir hukukterimi olarak icâre, “meşru ve miktarı belli bir malın menfaatini, bir bedelkarşılığında belirli bir süreliğine satmak (temlik)” şeklinde tanımlanır. 183 Đnsan, gemive hayvanla ilgili olan menfaatlerin belirli bir süreliğine temliki de kiralama yaniicâre kapsamındadır. 184 Buna göre kiralama sözleşmeleri, arazi gibi taşınmazlarınmenfaatleri yanında, gemi, binek, hayvan gibi genellikle taşınabilen şeyler üzerine deyapılabilir. Kiralama sözleşmesinin temel unsurları; âcir 185 âkid 186 , menfaat 187 vesiga 188 olmak üzere dörttür. Kiralama sözleşmesinin amacı da menfaatin bir bedelveşa taşınmaz bir malı bir bedel karşılığında bir kimsenin kullanım ve istifadesine sunma akdinedenir.” Bkz. Şafak, 270; Öte yandan hemen hemen aynı anlama gelen Đcâr ise “kira” ile eş anlamlıolarak “kiralama ücreti” anlamında da kullanılmakla beraber, üçü de “kiralama” olarak eşanlamlıdırlar. Karşılıklı bir ilişkiyi ifade ettiği için “Mukârat” da denir. Kira yerine “Đktira” dakullanılmaktadır. Bkz. Bilmen, VI, 156, 159. Borçlar Kanununda bu anlamda icâre/icâr/kirakavramları “kiralama” anlamında şöyle tanımlanır: “Kiralayanın, kiracının kendisine ödediği veyateminini iltizam eylediği bir bedel mukabilinde bir şeyin veya bir hakkın kullanılmasını veyaintifaını muayyen bir zaman için kiracıya terk etmeyi taahhüt ve iltizam ettiği bir akittir.” BorçlarKanunumuzda; “âdi icâr: BK. md.248-269” ve “hasılat icârı: BK. md.278-298” diye kısımlarıbulunmaktadır. Bkz. Erdoğan, 222. Bundan sonra icar yerine çoğunlukla “kira” kavramınıkullanacağız. Halk dilinde “icara vermek” şeklinde de kullanılır. Đcâre yerine de çoğu zaman“kiralama” kavramını kullanacağız.181 el-Mevsuatu’l-Fıkhiyye, Kuveyt Fıkıh Akademisi tarafından oluşturulan bir fıkıh ansiklopedisidir.182 Đslam hukukunda sözleşmeler, isimli ve isimsiz olmak üzere iki kısma ayrılmaktadır. Bunlardanilki satım, bağışlama, kira gibi hukukun özel konularıyla ilgilidir. Đkincisi ise hukukun kendisi içinözel bir isim ve hüküm koymadığı sözleşmelerdir ki bunlar da sınırsızdır. Bu sözleşmeler meşrusınırlar içinde sözleşmeyi yapanların ihtiyaç ve amaçlarına göre varlık sahasına çıkmaktadır.Bunlara toptan sözleşme veya anlaşma da denilebilir. Bkz. Karaman, Mukayeseli Đslam Hukuku, II, 53.183 Serahsî, el-Mebsut, XV, 74 vd.; Merğînânî, el-Hidâye Şerhu Bidayeti’l-Mübtedi, III, 231; Bilmen,VI, 156.184 Tavudî, Ebu Abdullah Muhammed b. et-Talib b.Ali b.Kasım Muhammed et-Tavudi el- Fasî, ĐbnuSude el-Murri: (d.ö. 1128-1207/1716-1793), Huliyyu’l-Measim li Binti Fikri Đbn Asım, I-II, Dâru’l-Marife, Beyrut ty., II, 180.185 Âcir; Mucir, mükâri, bir şeyi kiraya veren, kira sözleşmesi yapılan kimse. Erdoğan, 10.186 Âkid; müste’cir, müstekri, mükteri, mükri, kiralayan, sözleşme yapan. Bkz. Mecelle, m.410;Erdoğan, 430; Bilmen, VI, 156.187 Menfaat; yarar, fayda, müstecer, kiralanan şey, mustecerun fih, icara; yani kiraya verilen şey. Bkz.Erdoğan, 430.188 Sıyga; sözleşmenin fiil kipi, sözleşmede irade beyanında kullanılan sözcükler, sözün muradı ifadeedebilmesi için belli kalıplara dökülebilmesi. Bkz.Erdoğan, 507.