7. Sayı - turan-sam

TURAN-SAM * YIL: 2010 * CİLT: 2 * SAYI: 7 * YAZ 2010
TURAN STRATEJİK ARAŞTIRMALARI MERKEZİ DERGİSİ
www.turansam.org
yapması engelleniyor. Belediyenin karar organı Belediye Meclisidir. Meclis üyeleri çoğunluk
yöntemiyle genel, eğit, doğrudan seçim hukuku esasında serbest, ğahsi ve gizli oylamayla seçilir.
Üyelerin görev süresi 5 yıldır. Belediye meclis üyelerinin sayısı ilgili belediyenin nüfusuna göre
belirlenir. Belediye meclisinin görevlerini; belediye üyelerinin yetkilerinin tanınması, yasanın
öngördüğü durumlarda üyelerin yetkilerinin yitirilmesine karar verilmesi, belediye tüzüğünün
kabul edilmesi, meclis gündeminin onaylanması, belediye bağkanı ve bağkan yardımcılarının
seçilmesi, daimi ve geçici komisyonların oluğturulması, yerel vergilerin ve ödemelerin
belirlenmesi, yerel bütçenin ve onun uygulanması hakkındaki raporların onaylanması, yerel sosyal
savunma ve sosyal geliğme, yerel ekonomik geliğme ve yerel ekoloji programlarının kabul
edilmesi olarak özetleyebiliriz (Rehimli 2007: 286). Belediye meclisleri, yetkileri dahilindeki
iğlerin önceden görüğülmesi, kabul ettikleri kararların hayata geçirilmesine yardım gösterilmesi,
belediyeye bağlı olarak çalığan kuruluğların faaliyetlerini denetlemek için daimi ve geçici
komisyonlar oluğturabilirler. Bu komisyonlar belediye tüzüğü ve belediyenin daimi ve geçici
komisyonları hakkında yönetmeliğe dayanarak faaliyet gösterirler. Daimi ve geçici komisyonlar
belediye meclisine karğı sorumluluk tağır ve çalığmalarıyla ilgili ona bilgi verirler. Belediyenin
yürütme organı ise onun yürütme aygıtıdır. Yürütme aygıtı çeğitli hizmet programlarını,
ekonomik ve sosyal programları hayata geçirmek için oluğturulan ğube ve departmanlardan
oluşmuştur. Bu şube ve departmanların başkanları yürütme aygıtına başkanlık yapan belediye
başkanı tarafından atanır.
Azerbaycanda belediyeler tek kademeli olarak yapılandırılmış. Belediyeler şehir (il),
rayon (ilçe), kasaba ve köy düzeyinde ayrı ayrı oluşturulmuş ve bunlar arasında iyerarşik her
hangi bir bağ bulunmamakta. Bütün belediye organları aynı ölçüde bağımzılar ve hepsi aynı
ilkelerle çalışmaktalar. Bu ilkeler serbest mali kaynaklara sahip olma, aynı sorumluluğu taşıma,
kendi mülkiyeti üzerinde serbestçe karar verme ve serbest karar alma yeteneği gibi ilkelerdir. İlk
1999 seçimlerinde 2735 belediye kurulmuş, 2004 de iknci seçimlerde bu sayı 2757 ye
yükselmiştir. 2009 17 mart tarihinde «Belediyelerin ortak faaliyeti, birleşmesi, ayrılması ve iptali
hakkında» kanunda değişiklik yapılarak 1567 belediyenin birleşmesine karar verilmiştir. Genel
olarak son 1 yılda ülke genelinde gerçekleştirilen birleşmeler sonucu yerel yönetim kurumlarının
sayısı 2757 den 1718 e indirilmiştir.
b. Belediyelerin sorunları
Azerbaycan Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik şartını onaylamakla bir çok sorumluluk da
üstlenmiştir. Bunlardan en önemli olanlardan biri debiri de biri belediyelerin yetkileri ile ilgilidir.
Şartın 4.4 cü maddesi gereğince yerel yönetim organlarına verilen görev ve yetkiler tam ve
belirgin olması gerekir. Fakat bu durum Azerbaycan belediyeleri için henüz gerçekleşmiş değıldır.
Azerbaycanda belediyelerin statü ve yetkilerinin düzenleyen kanunlarda fonksiyon ve yetki
karmaşasası bulunmaktadır. Öte yandan yetki paylaşımında paralellik müvcuttur. Şöyle ki,
kanunlara göre aynı yetki hem belediyelere hem de belirli bir devlet kurumuna havale edilmiştir.
Örneğin “Belediyelerin stütüsu hakkında” kanun sağlık ocaklarının oluşturulması ve işletilmesi,
çöplerin toplanması, taşınması ve tekrar imalı alanında belediyelere görevler tanınmıştır. “Sanayi
ve qıda atıkları hakkında” kanunun 12-ci maddesine (11) ve Bakablar Kurulunun 74 No lu kararı
ile onaylanmış “Yaşayış yerlerinin sağlık ve hijyen kurallarına hijyenik ve ekolojik standartlara
uygun temizlenmesi, çöplerin geçici olarak tutulması, sürekli olarak taşınması ve
zararsızlaştırılması kuralları” nın 6. maddesine göre ise çöplerin taşınması ve tekrar imalından
yerel icra hakimiyeti organları (merkez yönetimin taşra birimleri) sorumludurlar. Aynı sorun su
teçhizatı ve kanalizasiyon sistemleri için de geçerlidir. (13)
Bir diğer sorun belediyelerin bütün beldelerde merkez yönetimin taşra birimleri ile bir
arada faaliyet göstermeleridir. Bu kurumlar arasında ilişkileri düzenleyen kanunlar olmadığı için
yönetimde karmaşaya yol açıyor ve etkin yönetimi engelliyor. Bu husus Avrupa Yerel ve Bölgesel
Yönetimler Kongresinin “Azerbaycanda Yerel ve Bölgesel demokrasi” hakkında 126 nolu tabsiye
mektunda da yer almıştır. Bununla birlikte ülke Anayasası ve yerel yönetimlerin faaliyetini
düzenleyen kanunlar belediyelerin tamamen bağımsız olduğunu ve yerel icra hakimiyeti
organlarının bu kurumların faaliyyetine her hangı müdahalesini de yasaklamıştır. Bu iki farklı
14