7. Sayı - turan-sam

TURAN-SAM * YIL: 2010 * CİLT: 2 * SAYI: 7 * YAZ 2010
TURAN STRATEJİK ARAŞTIRMALARI MERKEZİ DERGİSİ
www.turansam.org
(8)
MƏŞĞƏLƏLƏR MƏKTƏBƏQƏDƏR YAŞLI UŞAĞIN SOSİAL-MƏNƏVİ
İNKİŞAFININ VASİTƏSİ KİMİ
Dos. Şəhla ƏLIYEVA 30
ABSTRACT
Be substituted with his developing as personality of the traditional costs of the child
training he demands taking into account of function of the activities of the private approach
direct against children, children mine. Teaching place of the pre-school educational
institutions education programs and he is -is/are consists of applied area of technologies.
Təhsil siyasətinin məqsədi – şəxsiyyət, cəmiyyət və dövlətin tələblərinə uyğun
olaraq, təhsilin yüksək keyfiyyətini təmin etməkdir.
Bu gün təhsilə münasibət dəyişib. Azərbaycan təhsili həm məzmun, həm də struktur
baxımından yeniləşməyə başlamış, onun beynəlxalq əlaqələri genişlənmiş, dünya təhsil
sisteminə inteqrasiyası intensivləşmiş, sözügedən sahədə aparılan islahatlara dövlət təminatı
artıq reallığa çevrilmişdir.
Müasir dövrdə uşaqları hərtərəfli inkişaf etdirmək, bir şəxsiyyət kimi formalaşdırmaq
üçün məktəbəqədər təhsil müəssisələri mövcud imkanlardan səmərəli istifadə etməli, təlimtərbiyə
işlərini təkmilləşdirməlidir.
Prof. S. Xəlilovun qeyd etdiyi kimi,”müasir dövrdə dünyanın bütün qabaqcıl ölkələri
təhsilin... optimal modelinin axtarışındadır”.”Yeni tələblərə uyğun,yeni dövrün ab-havasına
uyğun yeni təhsil sistemi lazımdır”( 1,s.13).
Müasir şəraitdə təhsil artıq “millətin gələcəyini formalaşdırmağın ən başlıca
yolu,”üsulu” hesab olunur.Təsadüfi deyildir ki,YUNESKO XXI yüzilliyi artıq “Təhsil əsri”
elan etmişdir
Uşaq təliminin ənənəvi dəyərlərinin onun şəxsiyyət kimi inkişaf etdirilməsi ilə
əvəzlənməsi, uşaqlara qarşı şəxsi-istiqamətləndirilmiş yanaşmanın, uşaqların subkulturasının,
fəaliyyətlərinin mədəni-yaradıcı funksiyasının nəzərə alınmasını tələb edir. Məktəbəqədər
təhsil müəssisələrinin tədris məkanı təhsil proqramları və texnologiyalarının tətbiqi
sahəsindən ibarətdir.
Məktəbəqədər pedaqogikada sosial-şəxsi inkişafa kompleks proses kimi baxılır;
nəticədə uşaq, yaşamalı olduğu cəmiyyətin dəyərlərini, ənənələrini, mədəniyyətini
mənimsəyir.
Bu prosesin metodoloji əsası, insan və cəmiyyətin qarşılıqlı əlaqəsi haqqında insanın
bir dəyər olaraq nəzərdən keçirilməsi (aksioloji yanaşma), ətraf mühitin və özünün
dəyişdirilməsində onun fəal rolu haqqında fəlsəfi fikirdir.
Psixoloji-pedaqoji ədəbiyyatda uşağın sosial inkişafının ana xətti, pedaqoji işin
məzmunu, uşaqların sosial aləminin formalaşdırılması texnologiyası göstərilmişdir. Bu
məsələlərin həyata keçirilməsi, pedaqoqlar və valideynlər tərəfindən hər bir uşağın unikallığı
qəbul olunmadan, cins, fərdilik, psixikanın yaş xüsusiyyətləri nəzərə alınmadan mümkün
deyil. (2,s.42)
Uşaqda olan Vətən hissi onun ailəsinə, ən doğmalarına – anaya, ataya, babaya,
nənəyə, bacı və qardaşlara münasibətindən başlayır.
Məktəbəqədər yaşlı uşaqların vətəndaş olaraq tərbiyələndirilməsində ilkin pillə doğma
evə olan sevgi və bağlılıq hissinin inkişaf etdirilməsidir. “Doğma ev” anlayışı mürəkkəb və
çoxcəhətlidir. Buraya, bir şəxsiyyət olaraq özünə münasibət, ailəyə münasibət, ailə
ənənələrinə bağlılıq daxildir. Körpənin ilk dostları, getdiyi uşaq bağçası, yaşadığı evin
30 pedaqoji elmlər namizədi, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin dosenti, Bakü/AZERBAYCAN.
42