14.12.2012 Views

7. Sayı - turan-sam

7. Sayı - turan-sam

7. Sayı - turan-sam

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

TURAN-SAM * YIL: 2010 * CİLT: 2 * SAYI: 7 * YAZ 2010<br />

TURAN STRATEJİK ARAŞTIRMALARI MERKEZİ DERGİSİ<br />

www.<strong>turan</strong><strong>sam</strong>.org<br />

(1)<br />

AZERBAYCAN VE ARAP KAHRAMANLIK DESTANLARINDA<br />

DOLANDIRICILIK VE KENDİNİ DEĞİŞİM MOTİVLERİNİN KIYASLANMASI<br />

Çinare MÜTELLİMOVA Tofiq kızı 1<br />

ÖZET<br />

Makale, Azerbaycan ve Arap kahramanlık destanlarında dolandırıcılık ve değişim<br />

detaylarının kıyaslamasına ait edilmiştir. Bu kıyaslama özellikle Azerbaycan kahramanlık<br />

destanları olan “Köroğlu”, “Kitabi Dedde Korkut” Arap kahramanlık destanları olan “Ali<br />

Zibak”, “Zat El Himme” arasında yapılmıştır.<br />

Kıyaslamalardan da görüldüğü gibi, her iki halkın kahramanlık destanlarında<br />

dolandırıcılık detayı, içerik ve olayları ne kadar çeşitli ve değişik olsa da, hep ışık karanlığa,<br />

hayır şerre, beyaz siyahın üzerinde zafer kazanıyor.<br />

ABSTRACT<br />

The article is dedicated to comparative analysis of motives of deception and trickery<br />

in Azerbaijani and Arab epic tales. The comparison has been conducted in a number of<br />

Azerbaijani epic literature examples, such as “Koroghlu”, “Kitaby Dada Gourgud” as well as<br />

examples of Arab epic literature, such as “Ali Zibagh”, “Zat al - Himmah” and etc.<br />

Finally, as concluded as a result of the comparison, while the storyline and events<br />

involving deception and trickery varies greatly in the examples of epic literature in both<br />

languages, it is always that the light defeats the darkness and the good defeats the evil.<br />

Dolandırıcılık tarzında kaleme alınan eserler hangi halka ait olursa olsun, avantüra ve<br />

yalan tarzında onların siyasi-sosyal nedenlerini araştırarak açıklamak için zaruri olan düşünce<br />

şeklini geliştirmek için yararlı. Hem azerbaycan, hem de Arap kahramanlık destanlarında göze<br />

çarpan bir çok benzer çizgi ve motif vardır. Her iki halkın kahramanlık destanlarında dikkat<br />

çeken tipolojik uygunluklardan biri de çıkarcılık motiveleri kısa özetli özelliğe sahipse, Arap<br />

destanlarında buna daha çok yer ayrılmaktadır.Bu kıyaslama “Ali Zibak”destanı ile<br />

Azerbaycan halk kahramanlık destanları arasında daha net tarzda belirleniyor. Kıyafet<br />

değiştirmek yolu ile gelen uslup“Ali Zibak” destanı gibi “Destani ahmet Harami” eserinde de<br />

kullanılmıştır.Eserin kahramanları intikam almak için çeşitli hiyle ve dolandırıcılığa el<br />

atıyor.Bu dolandırıcılıklardan biri de onların şekilden şekile girmesidir.<br />

“Ali Zibak” destanında Ali`nin annesi Fatıma gah bedevi elbisesi giyiyor, gah da<br />

ihtiyar göçebe kadın elbisesi ve ya dövüşçü elbisesi giyerek, zor durumlarda çeşitli şekillerde<br />

oğluna yardım ediyor.Ali de kıyafetini tanınmayacak şekilde değişerek yiğitlerin her birine<br />

sihirli eşyaların ve hazinenin elde edilmesinde yardım ediyor. Genellikle, Arap kahramanlık<br />

destanlarının kahramanı yiğit dövüşçü, savaş sanatını bilen yiğit ve bununla beraber<br />

dolandırıcı ve hiyleci oluyor.Bu kahraman kılıçla, nize ile başarılı şekilde savaşıyor, düşmanı<br />

başarılı ok ile mahvede biliyor ve aynı zamanda düşmanı rehin almak için çeşitli uyuşturucu<br />

maddeler hazırlaya biliyor.Kahraman kendi kıyafetini öyle tanınmayacak tarzda değişiyor ki,<br />

onu gerçekten de ya kadın, ya da zenci sanıyorlar.Mesela;Ali Zibak derviş, rahip, rahibe,<br />

vezir, kıyafetine giriyor. Destanın 4. bölümünde Selahattin`in adamları Ali`yi arıyorlar.Ali<br />

camideyken onlar da oraya geliyorlar.Ali Zibak ta kıyafetini değişerek onlarla dalga geçiyor.<br />

5. bölümde ise ali kadın kılığına giriyor. Selahattin`le buluşuyor. Selahattin de sanıyor ki, o<br />

kız.Odada yalnız kalırken Ali Selahattin`in elini ve ayaklarını bağlıyarak kaçıyor. Selahattin<br />

ali`nin peşinde ordu yolluyor. Bu bölümde Ali çeşitli giysiler giyiyor. Destanın 6. bölümünde<br />

değişime rastlıyoruz. Ali kendine pazarda dükkan açıyor.Satılan malların işersinde<br />

Selahattin`in de elbiseleri oluyor. Selahattin malların nerden alınmasını Ali`ye soruyor.ali<br />

1 Baku Devlet Universitesi, oğretmen, Bakü/AZERBAYCAN.<br />

4

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!