7. Sayı - turan-sam
7. Sayı - turan-sam
7. Sayı - turan-sam
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
TURAN-SAM * YIL: 2010 * CİLT: 2 * SAYI: 7 * YAZ 2010<br />
TURAN STRATEJİK ARAŞTIRMALARI MERKEZİ DERGİSİ<br />
www.<strong>turan</strong><strong>sam</strong>.org<br />
Azerbaycan’da piyasa dışı ekonomi koşullarında oluşmuş çağdaş istihdamın<br />
başarılı ve sosyal açıdan uygun dönüşümü, istihdamı, ülkenin sosyal-ekonomik gelişme<br />
programlarının içine almayı talep etmektedir. Bununla ilgili olarak, her şeyden önce<br />
hedefler ve gelişme yönleri kesin şekilde ifade edilmeli, ulusal ekonomide mevcut olan<br />
karşılıklı ilişkiler sisteminde istihdamın yeri ve rolü belirlenmelidir.<br />
Sosyal yönümlü piyasa ekonomisinin birkaç varyantının olmasına rağmen,<br />
gelişmiş ülkelerin tecrübeleri gösteriyor ki, istihdam problemini insana yararlılık<br />
bakımından çözmek için insanın iş ve kişiliğini geliştirme haklarını kullanması önemli<br />
şartlar arasında yer almaktadır. İstihdam, ekonomik, demografik ve sosyal süreçleri ihtiva<br />
ettiğinden, istihdam durumu toplumda hangi çıkarların üstün olduğunu yansıtmaktadır.<br />
Buna göre de dikkate alınması gereken hususlar arasında istihdamın mahiyeti de vardır.<br />
İstihdamın ekonomik mahiyetini- insanın çalışmakla kendisine ve ailesine yeterli refah<br />
temin etme ve kamu yararına üretimin verimliliğini yükseltme olanaklarına sahip<br />
olmak ise, istihdamın sosyal mahiyetini- çalışanların kişiliğinin olgunlaşması ve<br />
geliştirilmesidir, istihdamın demografik mahiyeti ise çalışanların yaş ve cinsiyet özellikleri,<br />
sayısı ve yapısı ile ilgili meselelerle bağlıdır.<br />
İstihdam, sosyal yönümlü ekonominin önemli kriteri ve sosyal ekonomik<br />
programların ayrılmaz parçası olduğundan aşağıdakileri hususları ilgilidir:<br />
- insanın başlıca anayasal haklarından olan çalışma hakkı ile yoğun ilişkide<br />
olmakla, söz konusu hakkı kullanma olanaklarına sahip olması;<br />
- yaşam düzeyinin ve hak edilir hayat koşullarının oluşmasında kesin öneme sahip<br />
olduğundan istihdam, iş aktifliğinin yükseltilmesi, çalışabilir nüfusun ve ailelerinin yaşam<br />
düzeyinin yükseltilmesine garantilerin sağlanması;<br />
- her bir insanın ve genellikle toplumun refahının artmasının esası gibi, yüksek<br />
rasyonel emeğe teşvik etmenin yeni yöntemlerinin bulunması;<br />
- iş faaliyetinin insanı olumlu etkilemesini, onun profesyonel olabilme<br />
yeteneğinin ortaya çıkarılması ve artırılması, kişiliğin geliştirilmesinin teşvik edilmesi,<br />
insanlar için yeni ilgi alanlarının oluşturulması.<br />
Sosyal politikanın diğer tarafları ile birlikte istihdam, ekonomi alanında maliye,<br />
maddi kaynakları ve insan kaynaklarının yeniden gruplandırılmasını, bilimsel –teknik<br />
gelişmelerin başlıca yönlerini, üretim güçlerinin yerleşmesini, yaşam seviyesini<br />
belirlemelidir. İstihdam problemini çözümü ve böylelikle tüm ekonominin yeniden<br />
kurulmasında başarıların elde edilmesi yapılan planların gerçekleştirilmesine bağlıdır.<br />
Sosyal yönümlü piyasa ekonomisinde istihdamın başlıca özellikleri: emeğin<br />
gönüllülüğü ve iş ilişkilerinde insanların haklarının ve görevlerinin uygunlaştırılması,<br />
çalışanlarda sosyal muhtaçlık eğilimlerinin ortadan kaldırılması, onurlu yaşam sağlayan işe<br />
sahip olma açısından devletin ve vatandaşın gereken sorumluluğu taşıması, çalışanların<br />
iş yeteneklerinin uygulanması, ekonomi branşları ve bölgeler arasında serbest hareket<br />
etme, çalışma faaliyeti için yeni temelin oluşturulması, çalışanın müteşebbisliğinin ve<br />
yaşam koşullarının iyileştirilmesinin temeli olarak teşviklerin artırılması, çalışanların<br />
piyasa taleplerine uygunlaştırılmasından ibarettir. Bu sıralananlar pazar ekonomisinin<br />
çalışanların durumuna olumsuz etkisini azaltmak amacıyla istihdam alanında sosyal<br />
güvencelerin artırılmasını ve rasyonel istihdamın dengeli bir eşgüdümünü<br />
sağlamaktadır.<br />
İstihdam ilgili devlet politikası ile sağlanır ve bu alanda birkaç öneli duruma<br />
temas edilmesi yerinde olacaktır. Strateji amaç, vatandaşların çalışma ve onurlu yaşam<br />
haklarının güvence altına alınmasının başlıca şartlarından biri gibi istihdamı temin<br />
etmelidir.<br />
İstihdamım düzenlenmesinin ilgili metodoloji, pazar ekonomisi taleplerine uygun<br />
olmayan iş yerlerinin bağlanması, iş verimliliğinin yükseltilmesi, halkın tüketim talebinin<br />
karşılanması için işgücünün tekrar bölüşülmesine yönelmesine dayanmaktadır. İş<br />
verimliliğinin ve bütünlükte ekonomik faaliyetlerin verimliliğinin artırılması, belirli süre<br />
sonra istihdamın seviyesinin düşmesi, tam olmayan mesai saatlerinin uygulanması,<br />
8
Change language