MEHMET_SEVKET_EYGi_MAKALELERi_2005

İstanbul da ve başka şehirlerimizde, aylandoz ağaçları da azimleriyle, sabırlarıyla yaşamak ve
gelişmek için verdikleri mücadeleyle hepimize örnek olması gereken bitkilerdir. Onlar da
duvarlarda, asfalt kenarlarında, taşların arasında filizlenirler, boy atarlar.
Acaba bizde, asfalt bir yolun kenarında yetişen bir turp, Japonya da olduğu gibi milyonların
heyecanlanmasına, ilgilenmesine yol açar mıydı Pek sanmıyorum. Japonlar da bizim gibi
Asyalı, Doğulu bir halk ama onlarda başkalıklar var. Yukarıda anlattığım turp meselesi bu
başkalıklardan ve farklılıklardan biridir.
Bundan on küsur sene önce, Orta Anadolu ya bir Japon televizyon ekibi gelmiş, yaylalara
çıkmış, kıyıda kenarda kalmış köylere uğramış; geleneksel halı ve kilim konusunda belgesel
bir film hazırlıyorlarmış. Bir gün ıssız bir yerde sürülerini otlatan Ali isminde bir çobanla
karşılaşmışlar. Japonların yanlarında tercümanlık yapan bir türkolog varmış, onun
aracılığıyla Çoban Ali yle ayaküstü biraz yarenlik etmişler. Çoban onları, köye dönemediği
gecelerde kaldığı mağara gibi bir yere götürmüş, ayran falan ikram etmiş, bir kere de köyünde
onları ağırlamış. Japonlarla Çoban Ali nin dostluğu birkaç gün sürmüş, nihayet televizyon
ekibinin oradan ayrılma günü gelmiş. Vedalaşmışlar, Çoban Ali onlara sarılmış, giderlerken
el sallamış ve ağlamış. Japonların da yürekleri rikkate gelmiş, gözleri sulanmış.
Orta Anadolu daki geleneksel Türk halı ve kilimciliğiyle ilgili dokümanter film gösterilirken,
Çoban Ali ye de yer vermişler, gözyaşlı veda sahnesini de ekrana aksettirmişler. Bu filmi
seyreden milyonlarca Japon çok heyecanlanmış, çok duygulanmış, çok ilgilenmiş ve bir kısmı
ağlamış. Hattâ ne olmuş biliyor musunuz Seyircilerden bir kısmı, biz bu Çoban Ali yi yerinde
görmek istiyoruz demişler, uzun bir yolculuktan sonra Kayseri ye gelip onun yaşadığı yaylaya
çıkmışlar. Bu konu bizde, şimdi tam tarihini hatırlamıyorum, on yıl kadar önce Arena
programında gösterilmişti.
Bilmem biz Türklerle Japonlar arasındaki farkı bir nebzecik olsun anlatabildim mi
Japonlar mı üstün, biz mi üstünüz Sadece bir taraf üstündür demeyeceğim, bizim de
onlardan ileri ve üstün olduğumuz taraflar var. Üç günlük yarenlik sonunda, Japonları
uğurlarken ağlayan Çoban Ali bu üstünlüklerimizden biridir.
Çarşaflı Güzellik Kraliçesi
BAŞÖRTÜSÜ konusunda birkaç yıldan beri ülkemizde bir bardak suda dehşetli fırtınalar
kopartılıyor. Sanki Türkiye nin başka meselesi, sıkıntısı, derdi, krizi yokmuş gibi başımıza bir
de başörtüsü buhranı çıkarttılar.
Size yakın tarihimizle ilgili çok enteresan bir resimden bahsetmek istiyorum. Bu resim 1936
da Paris te çekilmiş. Türkiye güzellik kraliçesi Feriha Tevfik e ait (o zaman soyadı yok.)
Amerika ya, dünya güzellik kraliçesi seçimi için gidiyormuş... Başörtülü bir güzellik
kraliçesi... Bizdeki bazı çağdaşlar, bu resmi görünce feleklerini şaşıracaklar.
Bundan kırk yıl kadar önce Profesör Avram Galanti nin bir kitabında okumuştum, Türkiye de
ilk defa bir güzellik kraliçesi seçileceği zaman Müslüman ve Türk kadınları bu işe
yanaşmamışlar, cesaret eden çıkmamış. Şöyle bir çare bulunmuş: Bir Yahudi kadını, Türk ve
Müslüman isim ve kimliğiyle bu uygarlık vazifesini yüklenmiş.
Osmanlılar zamanında Müslüman kadınların tiyatrolarda aktrislik yapmaları, gazinolarda
şarkı söylemeleri kesinlikle yasaktı. Bu gibi işleri Rum, Ermeni, Yahudi vatandaşlarımız
yaparlardı.
Halit Fahri Ozansoy bir yazısında, 1919 ile 1922 yılları arasında Kadıköy de bir tiyatro
sahnesine, Müslüman bir Türk kadını çıkarıldığı için tiyatronun emniyet tarafından
basıldığını ve müdürünün tutuklandığını anlatır.
Cumhuriyetin ilk iki yılında Müslüman Türk erkeklerinin şapka giymeleri yasaktı. Selahattin
Ertürk, "İki devrin perde arkası" adlı kitabında, İstanbul polisinin şapka giyen Türkleri
tutukladığını, sonra Ankara dan gelen talimatla bunların serbest bırakıldığını anlatır.
- 422 -