T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon ...

lenfositin antikor ile kaplı (opsonize) hücreye Fc yolu ile bağlanıp onu
öldürmesidir. Doğal öldürücü hücre aktivitesi ise daha önceden hedef ile
karşılaşmamış lenfositin antikor varlığı gerektirmeyen öldürücü aktivitesidir.
Malign ya da virus ile enfekte hücreler ve transplante edilmiş yabancı
hücrelerin yok edilmesinde rol alır. Lenfokin ile aktive (LAK) öldürücü
hücreler ise IL-2 adlı sitokin ile uyarılarak tümör öldürücü yetenekleri
arttırılmış olan hücrelerdir (68,71).
Granülositler (Nötrofil, Eozinofil, Bazofil): Doğal ve özgün immun
yanıtların effektör hücreleridirler. Kan lökositlerinin % 60-70’ini oluştururlar.
Nötrofillerin dolaşımdaki yarılanma süreleri yaklaşık yedi saati bulmaktadır.
Nötrofiller güçlü fagositik aktiviteleri ile, enflamasyonun majör hücreleridir.
Sitoplazmalarında iki tip granül taşırlar. Azurofilik (nonspesifik) granüllerde
fagositik aktivite için gerekli enzimler (peroksidaz, asit fosfataz, aril sulfataz, β
galaktosidaz, β-glukuronidaz, 5-nükleotidaz, elastaz, kollajenaz, katepsin,
lizozim, katyonik antibakteryel proteinler) bulunduğu gösterilmiştir. Nötrofilik
(spesifik) granüllerinde ise başlıca laktoferrin, alkalen fosfataz, kollojenaz ve
lizozim vardır (71). Nötrofiller, makrofajlarda olduğu gibi spesifik antijenleri
tanımak için özel antijen reseptörlerine sahip değildirler. İmmunojenler yalnız
veya opsonize olduktan sonra (IgG ve C3b ile) hücre yüzeyindeki FcR (Fc
reseptör) ve CRI (Kompleman reseptörü) ile bağlantı kurabilirler. Böyle
birleşmeler hem nötrofillerde iyi bir uyarım meydana getirir ve hem de
fagositozu ve öldürme işlevini etkinleştirir (72). Periferik kanda % 2-5 oranında
bulunan eozinofiller IgG için Fc reseptörü (CD32) taşırlar ve özellikle parazitik
organizmalar için sitotoksik etki gösterirler. Periferik kanda % 0,1-0,2 gibi
düşük oranlarda bulunan bazofilin ve doku mast hücrelerinin görevi tam
anlaşılamamıştır. Bazofillerin alerjide ve gecikmiş tipte aşırı duyarlılık
reaksiyonlarında rol aldığı düşünülmektedir (68).
Monositler ve makrofajlar: Kandaki lökositlerin % 5-8 kadarını
monositler oluşturur. Kandan dokulara geçen monositler doku makrofajlarını
(konnektif doku histiyositleri, karaciğerin kupffer hücreleri, plevra,
periton, sinovya, alveol, dalak ve lenf nodülleri makrofajları, kemik iliğinin
osteoklastları, sinir sisteminin mikrogliaları) oluştururlar. Makrofajlar da
monositler gibi lizozomal granüllere ve bakterisidal maddelere sahiptirler.
Monosit ve makrofajlar yüzeylerinde başlıca IgG (özellikle IgG 1 ve IgG3’ün Fc
parçası), C3b ve çeşitli lenfokinler için reseptörler, kemotaktik reseptörler ve
diğer molekülleri bağlayan reseptörler ile Majör Histokompatabilite Kompleksi
(MHC) sınıf-II moleküllerini taşır. Makrofajların çeşitli stimülanlarla
(enfeksiyöz etkenler, endotoksin, sitokinler) aktive oldukları zaman; IL-1, IL-6,
araşidonik asit metabolitleri, koloni stimüle edici faktör (CSF), kompleman
komponentleri, Tümör Nekrozis Faktör (TNF), reaktif oksijen metabolitleri,
nitrik oksit metabolitleri, plazminojen aktivatörü, trombosit aktive edici faktör
(PAF) ile lizozim, elastaz, kollojenaz, asit hidrolazlar gibi çeşitli aktif madde ve
enzim sentezledikleri gösterilmiştir (71). Monositler ve makrofajlar bu
özellikleriyle bakteri parazit ve fungusları, suda erimeyen immun kompleksleri,
yabancı partikülleri fagosite ederler ve tümör hücrelerini öldürürler (sitotoksik
etki). İmmün regülasyonda antijenik uyarıyı, antijen sunan hücre (APC) olarak T
hücrelerine sunmak suretiyle immun cevabın oluşmasına katkıda bulunurlar.
17