M-r Nazmi MALIQI TOLERANCA POLITIKE NË FUNKSION TË PAQES

Toleranca politike në funksion të paqës
kolektiv dhe zbatimit të privatizimit të rastësishëm. Kjo fazë fillestare
është edhe shumë e vështirë sepse përfshinë ndryshimet fundamentale
në proceset e instaluara politke dhe ekonomike. Nevoitet guxim dhe
qëndrueshmëri, sepse bëhet thjeshtë një këcim në diç të panjohur.
Periudhë, në fakt është kritike, sepse suksesi i saj është edhe
kusht për fazën e dytë, fazë në të cilën ngarendja për stabilizim më të
madh politik duhet të kombinohet me përpjekje për transformim sa më
të pranishëm ekonomik. Këto janë miratimi i kuhstetutës së re dhe
sistem të ri zgjdhor, mbajtja e zgjedhjeve, zgjedhjet legjitime
demokratike, vënjen e administratës së decentralizuar rajonale dhe
bashkimi në një koalicion stabil demokratik- elitë të re politike, deri në
atë shkallë në të cilën proceset demokratike depërtojnë në shoqëri me
qëllim që të institucionalizohet funkionimi qeveritar. Njëkohësisht,
duhet të nxitet edhe një transformim më i madh ekonomik, përfshirë
këtu vënjen e sektorit banker, pastaj demonopolizimi, si dhe privatizimi
në shkallë të ulët dhe të madhe, i mbështetur në të drejtat e definuara
juridiko pronësore. Në këtë fazë, Perëndimi mund të ndihmojë
nëpërmjet sigurimit të kredive për projektet nga infrastruktura, ndihmë
teknike dhe menexhuese, preference dhe qasje tregëtare, si dhe me
investime të huaja. 153
Kur kjo fazë nëse përfundon me sukses, mund të kalohet në
fazën e tjetër, në të cilën me të vërtetë fillojnë situata dhe procese të
gjithanshme demokratike në mënyre të përhershme, ndërsa zhvillimi
ekonomik është si pasojë e zhvillimit të gjithanshëm të iniciativës
private. Në këtë fazë formohen partitë demokratike stabile dhe krijohet
kulturë politike demokratike, me gjyqe të pavarura dhe kulturë juridike.
Në ekonomi, ekziston shkalla e lartë e privatizimit, paraqitja e lobit
kapitalist dhe realizimi i kulturës afariste. Paraqiten investime të mëdha
të jashtme dhe vendi përfshihet në organizatat kryesore të Perëndimit,
siç është Bashkimi evropjan dhe Aleanca veri-atlantike (NATO). Kjo
fazë mund të përshkruhet si përfshirje në konsolidimin politik dhe nxitje
e përhershme e ekonomisë. Për t’u konkretizuar kjo, mund të nxjerrim
një vlerësim se Polonia, Republika e Çekisë dhe Hungaria gjenden në
prag të kësaj faze, për është vërtetuar edhe përfshirja e tyre në NATO. 154
153
Shih, Gullikstad. E (1994) Colective Security Post- Cold War Europe, Hupi Report
154 NATO Enlargement And Central Europe, A study in civil-military
Realations, Washington, 1996
133