M-r Nazmi MALIQI TOLERANCA POLITIKE NË FUNKSION TË PAQES

Toleranca politike në funksion të paqës
arrihet në një tolerancë politike dhe në qëndrime positive për paqen dhe
sigurinë.
7. Të shqyrtohet ndikimi i statusit social dhe ekonomik, përkatësia
etnike, fetare dhe gjuhësore dhe ndikimi i tyre ndaj tolerancës në
përgjithësi;
8. Të krijohet një pamje e gjithanëshme për qëndrimet dhe
mendimet, duke i krahasuar me qëndrimet dhe mendimet e disa
teorikëve.
Nga aspekti i temës së tolerancës, me rëndësi të veçantë për
hulumtimin e demokracisë dhe të tolerancës politike janë edhe
mendimet e një numri të madh teorikësh.
Si studim i parë relativ që merret me porblemet e tolerancës
politike është ai i S. Stoufer (S. Stouffery), në të cilin janë paraqitur
rezultatet e hulumtimeve të tolerancës të bëra në disa grupe në shoqërine
amerikane. Njëzet vjetë më vonë, teorikët në SHBA do ti përsërisin
hulumtimet e Stouferit. 8
Këto hulumtime dhanë disa rezultate të caktuara, të cilat kanë
shërbyer për të nxitur ose për t’i përmirësuar tezat e demokracisë dhe të
tolerancës politike. Si përfundime më të rëndësishme janë nxjerrë në
bazë të këtyre hulumtimeve.
1. Krahasimet e hulumtimeve për tolerancën politike treguan se
opinioni në vitin 1955 ka qënë jashtëzakonisht jotolerant. Rreth 60% e
njerëzve të hulumtuar treguan mostolerancë për dukuritë që
hulumtoheshin. Hulumtimet e mëvonshme, të bëra në vitin 1970 treguan
se të hulumtuarit kanë shprehur shkallë më të lartë të tolerancës. Kështu,
rreth 55 % e të hulumtuarve kanë treguar shkallë të lartë të tolerancës
ndaj dukurive që kanë qenë objekt hulumtimi.
2. Krahasime të përgjithsuara, në lidhje me ndikimin e shkallës së
arsimit në shtimin e tolerancës, rezultatet kanë treguar se qytetarët me
shkallë më të lartë të arsimit janë kryesisht më tolerantë se sa qytetarët
me arsim më të ulët (tolerancë laike). Konkluza është se rritja e
tolerancës së vërtetë është e baraspeshës me rritjen e nivelit shoqëror të
arsimit në shoqëri.
3. Toleranca politike është në lidhshmëri me nivelin e tolerancës.
Konkluza është se pjesmarrja më e madhe politike, konkurenca
programore dhe kadrovike prodhon tolerancë më të madhe politike.
8 Vladimir Vujçiq, Toleranca politike, Defemi, faqe 19, Zagreb, 1995
25