Uzbekistan - Przewodnik dla przedsiębiorców - Polska Agencja ...

46
Gospodarka
spodarstwa pomocnicze, które mogą wykorzystywać ziemię na zasadach długoletniego
wynajmu, zgodnie z Kodeksem Ziemskim.
W załączniku nr 14 podano specjalizację produkcji rolnej według obwodów.
Bawełna
Pomimo rosnącej roli eksportu surowców energetycznych, a zwłaszcza gazu ziemnego,
bawełna jest nadal głównym towarem i źródłem eksportowych dochodów Uzbekistanu.
Jeszcze do niedawna generowała ona 40 % łącznych przychodów z eksportu, a w ostatnich
latach jej udział wynosi około 20 % (w roku 2001 – 22,8 %, w 2002 – 22,4 %
i 19,8 % w 2003 roku) 42 . Uzbekistan zajmuje piąte miejsce (po USA, Indiach, Chinach
i Pakistanie) wśród producentów bawełny, określanej czasem jako „białe złoto”. Pod
koniec lat 90. uzbecki przemysł bawełny obejmował 128 oczyszczalni, ponad 550 magazynów
oraz 21 fabryk zajmujących się przerobem tego surowca.
W latach 1991-1997 areał uprawy bawełny zmniejszył się z 2 do 1,5 mln ha. Średnia
wydajność z jednego hektara w roku 2000 wynosiła 2,2 t/ha, co również oznacza spadek
w porównaniu z rokiem 1995 (2,6 t/ha). Dla porównania średnia wydajność na świecie
wynosi 3,2 t/ha. Według danych EBOR wielkość produkcji bawełny w Uzbekistanie
sięgnęła w 2002 roku 4,5 mln ton, zaś w 2003 roku około 4,7 mln ton.
Produkcja bawełny w kraju pozostaje nadal pod całkowitą kontrolą państwa. Rząd ustala
plany produkcji oraz ceny, dostarcza nasiona oraz skupuje plony od rolników za cenę
wahającą się w granicach od 15 % do 25 % cen światowych. Kontrolą nad sektorem
bawełny zajmuje się Ministerstwo Gospodarczej Współpracy z Zagranicą oraz Uzbekchłopkoprom.
Dzięki zmianom wprowadzonym w roku 2001 niektóre towary, w tym
bawełna, mogą być sprzedawane na wolnych aukcjach organizowanych dla krajowych
i zagranicznych odbiorców. Wpływy z tytułu tych transakcji podlegają nadal w 100 %
obowiązkowej odsprzedaży Bankowi Centralnemu, jednak na skutek wprowadzonych
zasad swobodnej wymienialności walut dla operacji bieżących przeliczenia dokonywane
są obecnie po bardziej dogodnym kursie. Wartość sprzedaży realizowanej na takich
aukcjach nie jest przy tym na tyle wysoka, żeby w istotny sposób wpłynąć na zmianę
dotychczasowego systemu skupu bawełny.
Około 75 % produkcji bawełny kierowane jest na eksport. Uprawa bawełny wymaga
dużych ilości wody, co w przypadku Uzbekistanu oznacza konieczność prowadzenia
intensywnego nawadniania. Powoduje to nadmierne wysuszanie sąsiednich obszarów,
czego podstawowym przykładem jest katastrofa ekologiczna Jeziora Aralskiego. Po-
42 Według danych EBOR (maj 2003 r.) oraz www.uzland.info/2004/