Biologji 7-8-9 - Albas

Libër mësuesi për tekstin “Biologji dhe edukim shëndetësor” 7-8-9
Pyeten nxënësit: A është detyrë qytetare apo njerëzore dhurimi i gjakut Po ose Jo, Pse
Më pas mësuesi u ngarkon grupeve nga një detyrë, të cilat janë të ndara sipas llojeve
të inteligjencave (inteligjencat e shumëfishta), ku të realizojë objektivat e orës së mësimit
me teknikat e lojës me role (dramë), krijimin e një posteri (arte), evidentimi i neneve për
shëndetin e njeriut (konventa e të drejtave të njeriut), të zgjedhin këngën që i këndon jetës
(muzikë), të shprehin me vizatim mesazhin e jetës, të krijojnë grupin që do të meret me
ndërgjegjësimin për ‘’Dhurimin e Gjakut” (edukatë qytetare). Gjithashtu mund të hartojnë
një ese argumentuese, duke nxjerrë mesazhin e pjesës “Duhet pak dëshirë dhe pak kohë
dhe shpëton një jetë njeriu”, e cila i ndihmon nxënësit të sistemojnë njohuritë e marra,
argumentojnë rreth kësaj çështje etj.
Në fund të veprimtarisë mësuesi i njeh nxënësit me objektivat e kësaj teme dhe
njëkohësisht bën dhe vlerësime.
Për të kuptuar efektivitetin e orës mësimore, secili nga ne duhet ta analizojë metodën që
do të zgjedhë për të zbatuar etapat mësimore, veprimtarinë e nxënësit dhe veprimtarinë e
mësuesit.
Etapat mësimore janë: hyrja e mësimit, objektivat, metodat dhe efektiviteti i përdorimit të
tyre, shprehitë e të menduarit, lidhja me mësimdhënien ndërvepruese, rolet e mësuesit dhe
të nxënësit, pyetjet, shpenzimi i kohës së mësimit dhe reflektimi.
Siaps etapave përcaktohen dhe veprimtaria e mësuesit dhe e nxënësit.
Kreu 5. Të ushqyerit e shëndetshëm dhe ushqimet
Çështjet më të rëndësishme:
(Më poshtë jepet një informacion më i zgjeruar, sepse vitet e fundit, pasi është hartuar
teksti, ka ndryshuar koncepti i piramidës së të ushqyerit )
Për një të ushqyer të ekuilibruar është e rëndësishme që, për çdo ditë të marrim nga
pak ushqim nga çdo grup. Përsa i përket sasisë, për një zgjedhje të shëndetshme mund të
orientohemi nga piramida e të ushqyerit. Në bazën e piramidës janë vendosur ushqimet që
duhen preferuar dhe gjithmonë e më lart ato më pak të këshillueshme.
Deri në fillim të viteve 2005 udhëzimet për një të ushqyer të shëndetshëm orientoheshin
nga piramida e të ushqyerit e publikuar nga Departamenti i Agrikulturës i SHBA, e vendosur
që në vitin 1992 (shihni figurën A).
Në bazë të kësaj piramide prezantoheshin ushqimet që vinin nga cerealet (drithërat),
pastaj frutat dhe perimet, mishi, peshku dhe qumështi dhe në fund përdorimi i kujdesshëm
i sheqereve, lyrave dhe ëmbëlsirave. Në prill të vitit 2005, Departamenti i Agrikulturës i
SHBA aprovoi një piramidë të re ushqyese e propozuar disa vjet më parë nga dy dietologët
amerikanë, Willets dhe Stampfer (shihni figurën B).
Ndryshimet midis dy piramidave janë të dallueshme, mbi të gjitha përsa u përket vendosjeve
të disa grupeve të ushqimeve. Në bazën e piramidës së re mbi të gjitha vendoset aktiviteti
fizik, që përforcon mendimin se konsumi ditor duhet të jetë në përputhje me aktivitetin fizik
të invidividit.
Gjithashtu ndryshime ka në grupin e cerealeve dhe të nënprodukteve të tyre. Kështu në
piramidën e re, orizin, makaronat, bukën e bardhë, patatet, picat e ëmbëlsirat vendosen në
majë të piramidës, duke u konsideruar ushqime që duhen përdorur në sasi më të vogël, ndërsa
më parë përveç ëmbëlsirave ato zinin bazën e piramidës. Në krahasim me piramidën e vjetër,
në pozicione të njëjta, pra në bazën e piramidës mbahen vetëm cerealet integrale (drithërat
integrale, p.sh.: buka e zezë dhe nënproduktet që prodhohen nga këto drithëra) dhe shtohen
lyrat vegjetale të rafinuara (vajrat bimore). Në piramidën e re nuk ka asnjë ndryshim për perimet
dhe frutat, ndërsa duhet patjetër të preferohen bizelet, peshku, pula dhe vezët në vend të mishit
të kuq që është vendosur në majë të piramidës, me lyrat me origjinë shtazore p.sh., gjalpin.
38