Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
yerinə isə müxtəlif dolaşıq coğrafi, həm də təsviri adlardan istifadə edilir. Bu nə üçündür<br />
Niyə hər bir varlıq öz adı ilə adlanmasın<br />
Bəlli olduğu kimi Şumerlə bağlı aparılan bütün tədqiqatlarda Azərbaycanın cənub-qərb<br />
ərazisindən xüsusən Zaqros dağları boyu və Urmiya gölü ətrafından bəhs edilir və həmin<br />
ərazilərin oynadığı iqtisadi, ictimai və siyasi roldan danışılır. Ancaq o yerləri həmişə “Şimali<br />
İran”, “Qərbi İran”, “Şimal-Qərbi İran”, “müasir() Cənubi Azərbaycan”, “Mesopotamiyanın<br />
Şimal-Şərqi”, “şumerlərin Şimal-Şərq qonşuları” və s. adlandırırlar 11 .<br />
“Ümumdünya tarixi”nin I cildində Zaqafqaziyanın qədim tarixinə 20 səhifə (s.513-533) həsr<br />
edilmişdir. Orada Azərbaycan adı 4-5 yerdə çəkilir. Hamısında da “Müasir Azərbaycan” və<br />
yaxud “indiki Cənubi Azərbaycan” şəklində işlədilir. Birincisi, bu “müasir”, “indiki” nə<br />
deməkdir Nə üçün müasir Mesopotamiya, indiki İran, müasir İraq və s. deyilmədiyi halda<br />
Azərbaycan qondarma və yanlışlıq yaradan ifadə ilə yazılmalıdır İkincisi də, həmin<br />
səhifələrdə elə yerlər vardır ki , orada “Azərbaycan” yazılmalı halda niyə təsviri adlardan<br />
istifadə edilir Bu məsələdə İqrar Əliyev daha yüksək göstərici əldə etmişdir. O, Azərbaycan<br />
sözü yerinə “Cənubi Zaqafqaziya”, “Şimali-Qərbi İran”, “Xəzərin qərb sahilləri” və s.<br />
təsvirlərdən daha çox yararlanmağa çalışmışdır. 12<br />
M.N.Poqrebova 16 səhifəlik bir məqaləsində, bəhs etdiyi mövzunun əsas materialları<br />
Azərbaycanla bağlı olsa da, cəmi iki yerdə özü də “müasir” ifadəsilə “Azərbaycan” sözü işlədir.<br />
Mil düzündən, Arazdan, Mingəçevir, Saqqız, Urmiya gölü və sair yerlərdən danışa-danışa<br />
onların “Cənubi-Şərqi Zaqafqaziya”, “Zaqafqaziya”, “mərkəzi Zaqafqaziya”, “Şimali-Qərbi<br />
İran” və s. yerləşdiyini göstərir. Başa düşmək olmur ki, müəllif “Şimali-Qərbi İranın Mil<br />
düzündən cənuba doğru ərazisi”, “Cənubi-Şərqi Zaqafqaziyadan Urmiya gölünə qədərki ərazi”<br />
kimi qondarma ifadələriynən nə demək istəyir. 13<br />
Həm də maraqlıdır ki, müəllif başqa dövlətlərin adı ilə belə davranmır. Biz onlarla bu cür<br />
əsərdən misal gətirə bilərik, ancaq misalları çoxaltmağa ehtiyac duymuruq. Son olaraq onu<br />
deyə bilərik ki, Azərbaycan tarixçiləri bu qoyulan məsələni kökündən və tarixşünaslığın ən<br />
yüksək tələbləri səviyyəsində həll etməyincə bu kobud yanlışlıqlar baş alıb gedəcək, tarix<br />
elminə və elmi şüurun düzgün formalaşmasına böyük zərər verəcəkdir.<br />
1 С.И.Крамер. История начинается в Шумере.,<br />
2 Б.Брентес. От Шанидара до Аккада, М., 1976, səh.31<br />
3 Б.Брентес. От Шанидара до Аккада, М., 1976, səh.163<br />
4 В.И.Авдиев. История древного Востока, М., 1970, səh.38<br />
5 "Юность" jurnalı, 1981, №11, səh.92-94<br />
7 Всемирная история, М., 1956, I cild, səh.214<br />
8 Azərbaycan tarixi, B., 1961, I cild, səh.40
Change language