KiNFE A

BEŞE DUDUYAN
SIYASETEN DEWLETÊN KOLONYALIST
DI WARÊ ZIMAN DA
Niha jî em werin ser mijara me ya sereke. Dewletên kolonyalîst
û di serî da dewleta tirk, ji damezrandina xwe heta îro,
sîyaseteka çawa di vî warî da pêkanîye. Xasima li hemberê sîstema
çandî ya kurd, di serî da jî Ii ser zimanê kurdî sîyaseteka
çawa meşandîye?
Emê di vî beşî da hewl bidin amanc îi şêweyên sîyaseta etnosîd
(çandkujî) îi lengusîd (zimankujî) raxînin ber çavan. Gelo
ev sîyaset çiqasji alîyê wan va bi serketî ye. Têkilîya wan polîtîkayan
bi giştî bi sîyaseta çandkujîyê ra çawa ye. ?
Berê ku qala sîyaseta Tirkîyê bikin dixwazim hin agahîyên
gelemper pêşkêşî we beşdarên rêzber bikim :
Rewşa zimanan di nava sînorên dewletekê da bi sê awayî
dikare pêk bê.
1- Ragihandina bi zimanekî dî mumkin e. Hemwelatî bi zimanekî
hemwelatîyê dî dizanin. Di warê civakî, karûbar, alfigor,
huner û hwd. da dide distîne. Ziman ji alîyê statu va wekhev
m. Serdestî, jêrdestî tune. Ji vê ra tê gotin duzimanî, pirzimanî
(bîlenguîzm, plurîlenguîzm.)
2- Komeke serdest heye fi zimanê wî di warên bilind da tê
bikaranîn, weka di warê îdarî, aborî fl ragihandinê da. Lê Zimanê
ku bindest e anku xwedîyê statuya nizm e, tenê di malê
da, di pêwendî fî jîyana gundîtî îî folklorî da tê bikaranîn. Endamên
vê komê cotziman in. Lê koma serdest tenê zimanê xwe
yê serdest dizane îi pê diaxive. Ew pêwîst nabîne ku zimanê yê
jêrdest hîn be.
67