KiNFE A

lal mahkemelerî' tê ava kirin, her ji bo darezandma Şêx Seîd û
hevalên wî. Di 8 ê meha îlona 1925 an da 'Dogu Islahat Encumenî'
piojeya 'Dogu Islahat plani' amade dike. Piştrajî di 1 928
an da Dogu umumî mufettîşlîgî. Hêdî hêdî ev navên 'dogu' (Rojhilat)
jî di nava terima 'Anadolu' da hatin helandin. (peyvika
'Anadolu' bi xwe ji gotina 'Anatolî'ya bi Yewnanî tê -cîhê roj
lê hil tê-). Piştî ku serhildana Agirî di 1930 î da hat temirandin
Mustafa Kemal di axaftinên xwe da dest pê dike ji bo navandina
Kurdan vê carê etnonîma 'Tirkên Çîyayî' bi kar tîne. Ne binavkinna
hebûnekî bi navê wî yê rastîn, lê bi navkinna bi rengekî
dî, destpêka prosesa asîmîlekinnê ye. Guhertina navê gund
iî bajaran, çem îi deşt îi çîyan bi piranî ji dema Mustafa Kemal
dest pê dike. Wek nimfine ew bi xwe navê Dîyarêbekir diguhurîne
dike Dîyarbakir. Piştra wek tê zanîn, navên bajarên Agirî,
Riha, Dîlok, Gurgum, Dersim, fi gelekên dî hatin guhartin. Her
wiha, çiqas navên coxrafî ên kevn hebûn, hemî hatin tirkîkirm.
Heta qedexekinna navên mirovan jî, para xwe ji vê sîyasetê
girtin. Irojî dewleta tirk bi sîyaseta xwe ya sosret navên 'Şervan,
Zozan fi Bêrîvan'an qedexe dike. Di şîîna wan da yên tirkî ferz
dike.
Her weka ku Roland Breton di 'Les ethnis' da dibêje sîyaseta
asîmîlasyonîst bi refizkinna binavkinna di warê statistîk, hiqîîqî
û di hemii kategorîyên taybet da dest pê dike. Piştra jî dor tê ji
navêrakinna wan bi hukmê zorê.
Dîsa ku em vegerin ser mijara binavkirmê, bê îstîsna hemî
weşanxaneyên dewletê fi doxtorên profesor wek Hamdî Raşît
Tankut (yek ji pêşengê Teorîya Zimanê Roj-Guneş dîl teorîsî-)
sosretek e mezin e ku bi fermana M. Kemal îddia dikinn ku
hemî zimanên Ii rfiyê dinyayê ji zimanê tirkî çêbûne- F. Kirzioglu,
M. Eroz, B. Ogel, T. Gulensoy, M. Şukiî Segbab, A. Engîn,
N. Sevgen, N. Onur û gelekên mîna wan, ji 1928 an vir da, pirtfîk,
meqale an broşurên Weşanxaneyên lêgerîna çanda Tirkî
(TKA), Sazîya dîroka tirk (TTK), sazîya zimanê tirkî (TDK) îî
74