Pobierz - Ministerstwo Obrony Narodowej
Pobierz - Ministerstwo Obrony Narodowej
Pobierz - Ministerstwo Obrony Narodowej
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
NR 01/2013<br />
historia morska<br />
terminie nie pojawił się w bazie, o godzinie 12.12<br />
wysłano rozkaz nakazujący podanie aktualnej pozycji<br />
okrętu. Żądanie pozostało bez odpowiedzi.<br />
ORP „Orzeł” uznano za stracony.<br />
Zagadkowe zniknięcie<br />
Po przeanalizowaniu posiadanych dokumentów,<br />
pozyskanych z archiwów niemieckich i brytyjskich,<br />
uważam, że najbardziej prawdopodobną hipotezę<br />
zatonięcia okrętu podwodnego „Orzeł” podaje<br />
Tomasz Kawa. Przyczyny tego zdarzenia upatruje<br />
on w ataku przeprowadzonym przez brytyjski samolot<br />
na okręt podwodny, który miał miejsce około 150<br />
mil morskich na wschód od brytyjskiego portu<br />
Rosyth.<br />
Z dokumentów odnalezionych przeze mnie<br />
w brytyjskich archiwach wynika, że brytyjski samolot<br />
Lockheed Hudson nr 7342, wchodzący<br />
w skład 224 Dywizjonu RAF, wystartował o godzinie<br />
3.50 ze szkockiego lotniska w Leuchars<br />
z zamiarem przeprowadzenia patrolu, którego celem<br />
było zwalczanie okrętów podwodnych. Na jego<br />
pokładzie znajdowało się czterech członków załogi:<br />
oficerowie – A.J. Pearson i B.L. Fox, oraz sierżanci<br />
– J.D. Dowson i R.W. Willis.<br />
3 czerwca1940 roku o godzinie 8.04 samolot wykrył<br />
ciemnoszarą sylwetkę okrętu podwodnego<br />
przeciwnika. Zbliżając się został dostrzeżony przez<br />
załogę okrętu, która, aby uniknąć ataku, rozpoczęła<br />
manewr zanurzenia. Samolot zatoczył koło po<br />
czym zrzucił z wysokości ponad stu metrów na będący<br />
na głębokości peryskopowej okręt serię trzech<br />
dwustupięćdziesięciokilogramowych bomb głębinowych.<br />
Spadły one około 13 metrów za rufą znajdującej<br />
się na południowym kursie jednostki. Po<br />
przeprowadzonym ataku z pokładu samolotu piloci<br />
dostrzegli unoszącą się na powierzchni wody dużą<br />
plamę ropy. Na miejsce wykrycia okrętu został<br />
skierowany brytyjski niszczyciel „Weston”, jednakże<br />
nie ma dokładnych informacji dotyczących<br />
wyników rozpoznania, jakie przeprowadził.<br />
By się upewnić, czy celem wspomnianego ataku<br />
mógł być „Orzeł”, podjąłem próbę odtworzenia<br />
sytuacji taktycznej w rejonie działań niemieckich<br />
i brytyjskich okrętów podwodnych, jaka miała miejsce<br />
w godzinach porannych 3 czerwca 1940 roku<br />
na Morzu Północnym. Dlatego też pierwszym zadaniem<br />
było ustalenie, gdzie się znajdował „Orzeł”<br />
w momencie, gdy brytyjski samolot bombardował<br />
wykryty cel.<br />
Z rozkazów wysłanych przez Admiralicję<br />
Brytyjską na pokład „Orła” wynika, że o godzinie<br />
9.00 miał on rozpocząć przemieszczanie się z zajmowanego<br />
sektora patrolowania oznaczonego symbolem<br />
A1, którego granice zawarte były na obszarze<br />
o współrzędnych 55°45’ N i 03°30’ E oraz<br />
56°30’N i 04°25’ E, do nakazanej mu rozkazem<br />
z 2 czerwca pozycji o współrzędnych 57°00’<br />
N i 04°10’ E.<br />
Przypuszczalna pozycja polskiego okrętu podwodnego<br />
3 czerwca 1940 roku o godzinie 8.04 powinna<br />
się więc znajdować w odległości około stu<br />
kilkudziesięciu mil od tej, która została wskazana<br />
we wspomnianym raporcie. Jednakże po odtworzeniu<br />
sytuacji taktycznej okazało się, że żaden<br />
z 12 operujących na Morzu Północnym U-Bootów<br />
ani żaden z brytyjskich okrętów podwodnych nie<br />
został tego dnia utracony. Co ciekawsze, żaden<br />
z nich nie został nawet zaatakowany przez samolot.<br />
Wziąwszy pod uwagę fakt, że mniej więcej<br />
w tym okresie zaginął tylko „Orzeł”, można przypuszczać,<br />
że faktycznie celem ataku brytyjskiego samolotu<br />
mógł być polski okręt podwodny. Tym bardziej<br />
że w dokumencie niemieckiego kontrwywiadu<br />
widnieje zapis, że 3 czerwca o godzinie 7.00 rano<br />
nierozpoznany okręt podwodny został zwolniony<br />
z patrolu i udaje się w drogę powrotną do bazy,<br />
opuszczając sektor oznaczony symbolem A1. Można<br />
zatem dojść do wniosku, że – jak sugeruje Tomasz<br />
Kawa – to właśnie polski okręt został zwolniony<br />
z wykonywanych zadań i powracał do bazy.<br />
Warto przypomnieć, że hipoteza zatopienia<br />
„Orła” w trakcie omyłkowego ataku przeprowadzonego<br />
przez brytyjskie lotnictwo została przedstawiona<br />
już w 1995 roku przez harcmistrza Jana<br />
Kuzjakowa – autora artykułu o domniemanej pomocy<br />
16 Morskiej Drużyny Harcerskiej w przygotowaniu<br />
ucieczki z Tallina. Mimo wielu przesłanek<br />
potwierdzających jej słuszność, jej weryfikacja<br />
będzie możliwa dopiero po odnalezieniu wraku<br />
ORP „Orzeł”.<br />
•<br />
Autor jest doktorantem na Uniwersytecie Gdańskim<br />
oraz współorganizatorem ekspedycji Orzeł Balex Metal,<br />
mającej na celu odnalezienie ORP „Orzeł”.<br />
108<br />
przegląd morski
Change language