Rolnictwo i przetwórstwo ekologiczne w Euroregionie Pomerania

Rozdział 6. Ogrodnictwo ekologiczne6.1. Wprowadzenie i ogólne informacjeW ogrodnictwie ekologicznym można wyszczególnić dwakierunki: warzywnictwo i sadownictwo. Oba wymagajądużego nakładu pracy, a w przypadku nowych gospodarstwtakże drogich procesów produkcji, które pozwalają jednakosiągać najwyższe w uprawie ekologicznej ceny. Największena rynku produktów ekologicznych obroty osiągają warzywa,co sprawia, że są one tradycyjnie siłą napędową w handlutymi produktami, nawet jeśli liczba gospodarstw i wielkośćich powierzchni ma tylko niewielki udział w rolnictwieekologicznym. I tak np. w regionie Skanii 1,2% powierzchniprzeznaczona jest pod ogrodnictwo, a wielkość obszarów zagospodarowywanychw sposób ekologiczny wynosi 2,5% całejpowierzchni przeznaczonej pod uprawę warzywną.W północno-wschodnich Niemczech zmalała wielkośćpowierzchni przeznaczonej pod uprawę owoców do 0,4%, natomiastpolna uprawa warzyw rośnie rocznie o 10%. Brakujedanych dotyczących sytuacji w Polsce.6.2. Podstawy prawnePodstawy prawne reguluje rozporządzenie UE 2092/91 w sprawierolnictwa ekologicznego. Dla gospodarstw ogrodniczychistotny jest zwłaszcza załącznik II część A (nawozy i polepszaczegleby) i część B (środki owadobójcze). Rozporządzenie zawierarównież postanowienia odnośnie „zachowania przepisówwyjątkowych dla stosowania określonych rodzajów materiałusiewnego i do rozmnażania wegetatywnego” uchwalonegow rozporządzeniu (WE) Nr 1452/2003 Komisji z dnia 14sierpnia 2003 roku.6.3. Podstawy techniczno-produkcyjne– informacje ogólneWarzywnictwo ekologiczne obejmuje uprawę polową i uprawęszklarniową warzyw. Ekologiczne sadownictwo obejmujeuprawę owoców ziarnkowych, pestkowych i jagodowych.Następujące ogólne informacje produkcyjno-techniczneodnoszą się do obu gałęzi uprawy ogrodniczej:Warunki klimatyczne: Korzystny jest klimat umiarkowanyi zrównoważony ze średnią temperaturą roczną w wysokości8°C oraz ze średnią ilością opadów wielkości 600 mm rocznie.W przypadku mniejszej ilości opadów, konieczne jestdodatkowe nawadnianie. Dla pokrycia zapotrzebowania nawodę należy przeznaczyć 100 l/m² na miesiąc wegetacyjny.Liczba dni wegetacyjnych (dni ze średnią temperaturą powyżej4°C) musi wynosić, co najmniej 200, z których niezbytwiele powinno przekroczyć maksymalną temperaturę 25°C.W przeciwnym razie na niektórych gatunkach wystąpić mogąszkody powstałe na skutek upału. Każde gospodarstwo ogrodniczemusi mieć możliwość dodatkowego deszczowania.Położenie: W miarę możliwości wykorzystać należy terenyniedostępne dla późnych mrozów, równe albo skierowanelekko na południe lub wschód. Do ochrony przed wiatremskutecznie służą żywopłoty i wały od strony północneji wschodniej. Gleby: Pod uprawę ogrodniczą nadają sięnajlepiej gleby próchnicze (od 2 do 5% próchnicy), gleby piaszczysto-gliniaste(25-30% zawartości gliny) lub gleby gliniasto-piaszczyste(20% zawartości gliny). Ze względu na wilgoć,zimno i problematyczne zbiory pod uprawę polową warzywmniej nadają się gleby gliniaste. Natomiast bardzo korzystnydla uprawy jest nanos rzeczny (aluwium) i gleba murszowa(grunty bagniste).Nakład pracy i wyposażenie techniczne: Struktura gospodarstwaogrodniczego uwarunkowana jest ilością siły roboczej,zarówno tej stałej jak i sezonowej. Uprawa warzyw, tak polnajak i szklarniowa, wymaga, jako szczególny rodzaj kultury,dużego, rozłożonego w ciągu roku nakładu pracy. Zakupnowego, spełniającego ekologiczne standardy urządzenia doowoców pestkowych i ziarnkowych jest inwestycją z reguły naokres 15 lat. Nakład pracy ma wiele stałych punktów w ciąguroku. Podobnie jest z uprawą owoców jagodowych, które jakokultura krótkotrwała wymagają elastycznej organizacji pracy.W ogrodnictwie niezbędne są te same maszyny i urządzenia,jak w uprawie roli, muszą być jednak dostosowane do pracna mniejszą skalę i do szklarni. Gospodarstwo powinnoposiadać pomieszczenia dla maszyn, sortownie i pakownie orazmożliwość dłuższego magazynowania produktów.6.4. Podstawy ekonomiczneUprawa polowa warzyw odgrywa z perspektywy ekonomicznejważną rolę w ogrodnictwie ekologicznym. Rzadko natomiastspotkać można w regionie Pomeranii ekologiczne sadownictwo.Powodów jest kilka: wysokie ryzyko inwestycyjne, długiokres amortyzacji i brak optymalnych warunków klimatycznych.Dopiero po okresie przestawienia produkcji z tradycyjnej naekologiczną wynoszącym 24 miesięcy produkty mogą być sprzedawanejako produkty ekologiczne (zostało to dokładnie opisanew rozdziale 4). Szczególnie w drodze sprzedaży bezpośredniejprodukt pochodzący z gospodarstwa przekształcającego sięsprzedawać można bez problemów. Sposoby zbytu produktówzależą od lokalizacji gospodarstwa: zbyt bezpośredni na terenie gospodarstwabez zapewniania transportu - wymaga dużego nakładupracy i czasu, można osiągnąć bardzo dobrą cenę, konieczna jestszeroka oferta różnych gatunków warzyw i owoców, stała klientela,musi być łatwo dostępne dla odbiorców, co tygodniowe targirolne – czasochłonne, dobre ceny, łatwy dostęp do klienta, dużahala sklepowa / targowa – konieczne stanowisko, podaż i popytkształtują cenę, większa konkurencja, sprzedaż do hurtowni: dostawa:gospodarstwo – rampa hurtowni, mały nakład pracy związanyze sprzedażą, wymagana duża ilość jednakowych sztuk jednegogatunku (np. jabłek), produkt jest sortowany wg klas jakości, odnich również zależy cena, sprzedaż do stowarzyszenia producentów– przejmuje ono często zadanie przygotowania i sortowaniaproduktów, cena do uzgodnienia, sprzedaż dla przemysłu przetwórczego(dotyczy zwłaszcza owoców jagodowych) wg zawartejumowy sprzedaży – pewny zbyt, niskie ceny, konkretny termin,miejsce skupu lub fabryka w pobliżu gospodarstwa.STRATEGIA WSPÓŁPRACY29