urzędom wojewódzkim. Środki pomocowe Unii Europejskiejinwestowane są w Szwecji głównie w programy kształceniai dokształcania w branży leśnej. Przykładem może być tutajwspierany w latach 1999-2001 program „Greener Forrest”(Program Unii Europejskiej: LIFE), w którym ponad 100tysiącom osób zaoferowano kursy i możliwości kształcenia sięw zakresie „trwale zrównoważonej gospodarki leśnejw Szwecji”.NIEMCYRegion Meklemburgia - Pomorze PrzednieNa obszarze niemieckim projektu BALTIC+ należyuwzględnić różnice pomiędzy programami krajowymii instrumentami wsparcia Meklemburgii-Pomorza Przedniegooraz Brandenburgii.W Meklemburgii-Pomorzu Przednim funkcjonuje w ramachwytycznej na rzecz wsparcia działań gospodarki leśnejszeroka paleta możliwości finansowego wsparcia prywatnychwłaścicieli lasów, głównie w następujących dziedzinach:• poprawa struktury lasu,• uprawa obrzeży lasów,• wykorzystanie koni do zwózki drewna,• działania na rzecz poprawy <strong>ekologiczne</strong>j stabilności lasów,• prewencja przeciwpożarowa w lasach,• zalesianie bądź naturalne odnowienie lasów oraz ichpielęgnacja,• premiowanie nowych zalesień na gruntach porolnych,• opieka nad młodnikami,• przebudowa niestabilnych drzewostanów czystych i uszkodzonychdrzewostanów mieszanych.NIEMCYRegion BrandenburgiaWytyczne Ministerstwa Rolnictwa, Środowiska i OchronyKonsumentów Kraju Związkowego Brandenburgia obejmujemiędzy innymi przyznawanie środków finansowychna wsparcie działań w gospodarce leśnej w następującymzakresie:• ochrona przeciwpożarowa lasów,• poprawa habitatów w lasach (analizy, ekspertyzy, troskao biotopy, ochrona gatunkowa, kultywowanie historycznychform wykorzystywania lasów jak np. w Niederwald),• zachowanie drewna obumarłego,• zachowanie starych drzew i drzew ważnych dla biotopów,• zwiększenie powierzchni lasów wraz z premią za zalesieniegruntów porolnych,• przejście na trwale zrównoważoną gospodarkę leśną(odmłodzenie, przebudowa drzewostanu).Na końcu niniejszego rozdziału zestawione są najważniejszeinternetowe banki danych, które zawierają dalsze informacje(wnioski, stawki dotacji, warunki uzyskania wsparcia, opisyprocedur, itd.) na ten temat. Poza tym zaleca się, aby w przypadkuspecjalnych pytań i zamierzeń wykorzystywać wiedzęspecjalistyczną regionalnych dyrekcji lasów bądź innychorganizacji gospodarki leśnej.Coraz większa mechanizacja prac w lesie, w szczególnościzbioru drewna wymaga wykwalifikowanego personelu.Ponieważ w programach kształcenia pracowników leśnychaspekt ten ma raczej rolę drugorzędną, konieczne jest stałedokształcanie. W związku z tym w roku 2001 reprezentanciróżnych placówek oświatowych i przedsiębiorstw prywatnychzdecydowali o powołaniu Funduszu Kwalifikacyjnego GospodarkiLeśnej w Niemczech. Celem tego zrzeszenia jest podnoszeniekwalifikacji pracowników przedsiębiorstw branżyleśnej tak, aby mogli oni sprostać stale rosnącym wymogomprzy obsłudze nowoczesnych maszyn leśnych oraz metodompracy wymagającym ochrony środowiska.Przykładem może być tu trwający aktualnie projekt ”ErgoWood”,w którym na poziomie europejskim tworzonesą wytyczne ergonomiczne dla maszyn leśnych. W projekciebadany jest sposób obsługi, łatwość konserwacji,bezpieczeństwo i skuteczność z punktu widzenia producentów,nabywców i użytkowników. Jednocześnie projektma stymulować dalszy rozwój technologiczny, co ostateczniedoprowadzi do wzrostu atrakcyjności zawodu leśnikaw oczach młodych ludzi.W tym miejscu należy zwrócić uwagę na projekt pilotażowy„Aktywne regiony – obszary wiejskie kreują swoją przyszłość”Federalnego Ministerstwa Ochrony Konsumentów, Żywnościi Rolnictwa, który rozpoczął się w roku 2001 i do końca2005 r. będzie wdrażany w 18 regionach modelowychw Niemczech.Celem jest pokazanie nowych sposobów rozwoju obszarówwiejskich, które w większym, niż do tej pory stopniuuwzględniają interes mieszkańców tych terenów i samegorolnictwa. Głównymi zadaniami projektu pilotażowego są:• wzmocnienie obszarów wiejskich oraz stworzenie dodatkowychźródeł dochodu między innymi poprzez działaniaedukacyjne, rozszerzanie oferty turystycznej w gospodarcerolnej i leśnej w oparciu o akceptowalność przyrodniczą,• przyjazne środowisku i przyrodzie formy gospodarki rolneji leśnej,• celowa edukacja konsumentów.Jako przykład najlepszej praktyki może tu posłużyć aktualnyprojekt „Termo - drewno z własnych pieców – ekologicznaalternatywa” firmy Warnke Manufaktura Drewna Sp. z o.o.i komandytowa. W projekcie chodzi o to, aby poprzez badaniamonitorujące umożliwić wprowadzenie produkcji termo- drewna w Niemczech w regionie Wendland/Elbetal w gminieNeuhaus. Projekt mógłby zainicjować swoisty łańcuchkreacji wartości miejscowego drewna drzew liściastych takich,jak buk, olcha, wiąz i topola poprzez wprowadzenie dodatkowegostopnia uszlachetniania i całego szeregu elementówprzetwórstwa, aż do konsumenta.Kolejnym przykładem jest projekt finansowany w regionieUecker-Randow (Meklemburgia- Pomorze Przednie)w ramach inicjatywy LEADER+, który koncentruje się narenaturyzacji. Celem podwyższenia atrakcyjności krajobrazukulturowego i otoczenia osiedli mieszkaniowych renaturyzujesię powierzchnie, które trudno jest wykorzystywaćw gospodarce rolnej i doprowadza w ten sposób do dywersyfikacjimożliwości osiągania dochodu poprzez wprowadzenienowych obszarów działalności. Gospodarstwom rolnymSTRATEGIA WSPÓŁPRACY19
proponuje się koncepcje renaturyzacji, a ich naturalizacjawspierana jest przez Towarzystwo Wspierania Rozwoju NaturalnegoUeckermünde. We współpracy z Gut Borken Sp.z o.o. rozpoczęto na trudnych do wykorzystania rolniczegoobszarach nasadzanie drzew liściastych. Przedsięwzięcie topomoże nakreślić długofalowe perspektywy wykorzystaniaproblemowych obszarów rolniczych, w oparciu o surowiecodnawialny, jakim jest drewno. W ramach tego projektu innirolnicy oddają do dyspozycji tereny w swoich gospodarstwach,na których rosną murawy kserotermiczne i tak zapoczątkowujesię procesy synergii między gospodarką rolnąa leśną.POLSKAWojewództwo ZachodniopomorskieW Polsce z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiskai Gospodarki Wodnej przyznawane są pożyczki, kredyty, subwencje,dotacje do odsetek również od kredytów preferencyjnych.Instrumenty te można wykorzystać spełniając, zapisanew Ustawie o ochronie przyrody z 27 kwietnia 2001 r., celeoraz kryteria Narodowego Funduszu Ochrony Środowiskai Gospodarki Wodnej zdefiniowane zgodnie z zapisami „narodowejpolityki ochrony środowiska”.Dotacje mogą być przyznawane na:• edukację ekologiczną,• projekty pilotażowe,• monitoring,• ochronę przyrody,• ochronę i zagospodarowanie lasów,• zapobieganie i likwidację szkód w przypadku wyjątkowychklęsk żywiołowych.Z uwagi na to, iż lasy znajdują się głównie we własnościpaństwa, właściciele prywatni mogą poza premiami za zalesieniekorzystać głównie z projektów europejskich. W Polscewspierane są głównie projekty ukierunkowane na edukacjęekologiczną i działania prewencyjne w rolnictwie i leśnictwie.Z uwagi na rozszerzenie i wykorzystanie potencjału rozwojowegopolskich upraw i coraz większe wykorzystanieturystyczne obszarów wiejskich mamy do czynienia z sytuacjąprzeciwstawnych interesów rolnictwa i ekologii. Dostępnew tej chwili wytyczne europejskie, narodowe i całe instrumentariumwsparcia umożliwia generowanie nowychobszarów działania, w celu świadomego tworzenia efektówsynergii w układzie: rentowność i trwale zrównoważonagospodarka.Przykładowo można wymienić tutaj przeprowadzniemiędzynarodowej konferencji edukacji <strong>ekologiczne</strong>j– „Trwale zrównoważony rozwój – szansą dla ludzkości”w dniach 5-9 września 2005 r. w Szczecinie. Konferencjazostała zorganizowana przez Uniwersytet Szczeciński przywspółpracy z Regionalnym Centrum Edukacji Ekologicznej,Lasami Państwowymi, Wojewódzkim Funduszem OchronyŚrodowiska i Gospodarki Wodnej. Pierwszoplanowym celembyła wymiana doświadczeń z zakresu edukacji <strong>ekologiczne</strong>ji ochrony środowiska jako najważniejszego warunku trwalezrównoważonego rozwoju. Program i inne informacje możnaznaleźć na stronie internetowej www.szc.pl.Projekt europejski „Greenway – łańcuch północy” dąży doturystycznego zagospodarowania gmin wiejskich WojewództwaZachodniopomorskiego i rozwoju związanych z tymmożliwości wykorzystania gospodarki rolnej i leśnej bliskiejwarunkom przyrodniczym.W następnym rozdziale zostanie przedstawiona rola Polskiw rozwoju turystyki i edukacji <strong>ekologiczne</strong>j w odniesieniu dolasów.LinkiNiemcy:www.mluv.brandenburg.dewww.mlur.brandenburg.dewww.wald-mv.dewww.regiokom.dewww.modellregionen.dewww.pomerania.netwww.agenda21-oder.dewww.leaderplus.deSzwecja:www.skogssverige.sewww.internat.environ.sewww.spm.slu/ergowood/indem.htmwww.leaderplus.dePolska:www.polanow.plwww.szc.plwww.wfos.szczecin.plwww.lp.gov.plwww.nfosigw.plwww.mos.gov.plwww.bip.um-zachodniopomorskie.plwww.um-zachodniopomorskie.plwww.pomerania.pl20 TRWALE ZRÓWNOWAŻONA GOSPODARKA LEŚNA