analizy i opinieFot. Dominik GajdaInnym tematem,który także powinienbyć omawianyze środowiskiem osóbz niepełnosprawnością,jest dostępnośćstrony internetowejz informacjamio lokalnym transporcie.Ten problem,jeszcze mocniejniż inne, należyomawiać w groniekompetentnychekspertów, ponieważza realizację strony i jejdostępność odpowiadaorganizator transportulub przewoźnik,a nie konsultant. Abyuniknąć bolesnejwizerunkowoi kosztownej wpadki,lepiej poświęcić niecowięcej czasu na dialogna etapie przygotowańdo projektu serwisu.20ds. osób niepełnosprawnych.Jest ona umocowana prawniei skupia przedstawicieli środowiska,którzy utrzymują z nim osobiste kontakty.Trzeba jednak w tym miejscu zaznaczyć,że rada rzadko składa się z fachowców w danymobszarze dostępności – częściej są to prezesi największychorganizacji zrzeszających osoby z niepełnosprawnościami,niekoniecznie znający się na temacie transportulub przestrzeni publicznej. Niepokojący jest teżfakt, że lokalne rady nie utrzymują kontaktów i bliskichrelacji z innymi radami, przez co ich rola w promowaniuwypracowanych przez środowisko standardów jest zbytmała. Często zdarza się tak, że wypracowane w jakimśregionie rzetelne i użyteczne rozwiązania, sprzyjająceosobom niepełnosprawnym, nie są rozpowszechnianena cały kraj, przez co inny region rozpoczyna pracenad tymi samymi projektami od zera i czasem dochodzido zupełnie innych konkluzji. Tym niemniej uważam,że pierwsze kroki konsultacyjne należałoby skierowaćwłaśnie do takiej rady – jest prawdopodobne, że wskażeona wartościowe publikacje lub osoby analizującetematykę i potrafiące udzielić kompetentnej i rzetelnejodpowiedzi na zadane pytanie.Wiedzy na temat rozwiązań dostępnościowychw transporcie można także szukać w organizacjachzrzeszających planistów i inżynierów transportu.Bywa, że są one w posiadaniu własnych analiz jużwdrożonych rozwiązań, a także mogą polecić kompetentnąosobę do udzielenia odpowiedzi. Zwracamjednak uwagę na to, że zawsze trzeba weryfikować,z kim dany projekt lub analiza były konsultowane –nie można zakładać, że nieskonsultowane rozwiązaniedobrze spełni swoją rolę.Pamiętajmy, aby zaangażować w rozmowy reprezentantówwszystkich typów niepełnosprawności,którzy mogą mieć problemy w podróżowaniu, nietylko osoby z niepełnosprawnością ruchową. Zdajęsobie sprawę, że takie rozmowy są trudne i czasochłonne.Jak na każdym spotkaniu z odbiorcamiusługi zbiorowego transportu, pewnie wysłuchamycałej listy (niekoniecznie merytorycznych) narzekań,wyklinań i żali – trzeba to spokojnie przeczekać.Na kolejne spotkanie przyjdą już te osoby, którechcą współuczestniczyć w rozmowach i dialogu społecznym.Warto wymagać od nich konkretnej wiedzyw temacie i właściwego przygotowania – posiadaniewiedzy o wypracowanych w innych częściachkraju rozwiązaniach powinno byćtutaj kluczowe.Istotą zapytania skierowanego do środowiskaosób z niepełnosprawnością powinnobyć zrozumienie barier odczuwanychprzez te osoby oraz pozyskanie informacji zwrotnejna temat możliwych rozwiązań, które znacznie podnosząkomfort podróżowania. Dzięki takim konsultacjomzmieniamy własne postrzeganie problemu i zaczynamywidzieć rzeczy, których w innym przypadkunie dostrzeglibyśmy, jakby nie było problemu.Moje doświadczenia konsultacyjne podpowiadająmi także, że po stronie inwestora (miasta, organizatoratransportu, przewoźnika) w trakcie konsultacjize środowiskiem osób niepełnosprawnych dochodzido wielu ciekawych odkryć. Niestety, po dokonaniujakiejś ważnej zmiany często nie pozostajeślad po konsultacjach, a urzędnik nie trwa wieczniena tym samym stanowisku. Wówczas wypracowanemetody podnoszenia dostępności, zamiast trwać,rozwijać się i służyć podczas kolejnych przetargów,wdrożeń i zakupów taboru, giną gdzieś po drodze.Czasem ktoś sobie o nich przypomni i konsultujeod nowa, w innym składzie to samo rozwiązanie.Często jednak ustalenia znikają bezpowrotnie i pókiśrodowisko się o nie nie upomni, nie ma świadomości,że czegoś zabrakło. Dobrą praktyką jest zatemgromadzenie materiałów z konsultacji, publikowanieich i promowanie wewnątrz własnej instytucji –pozwala to zaoszczędzić czas, pieniądze i prowadzido konsekwencji w działaniu na rzecz zwiększaniamobilności osób z niepełnosprawnością.O czym warto rozmawiać,planując transporti tworząc plan transportowy?Jeśli do tej pory organizator transportu na danym terenienie podjął jeszcze tematu dostępności na poważnie,okazją do tego powinno być tworzenie planutransportowego. Według Ustawy o publicznymtransporcie zbiorowym taki plan powinien uwzględniaćrównież potrzeby osób z niepełnosprawnością(pamiętajmy – każdą).Rozdział 2 – „Plan zrównoważonego rozwoju publicznegotransportu zbiorowego”Art. 12.2. Przy opracowywaniu planu transportowego należyuwzględnić w szczególności:komunikacja <strong>publiczna</strong>
analizy i opinieFot. MPK KrakówFot. Dominik GajdaNależy rozpocząćdialog ze środowiskiemosób niepełnosprawnychna danym tereniei poszukać ekspertówds. barier w całejPolsce.4) potrzeby zrównoważonego rozwoju publicznegotransportu zbiorowego, w szczególności potrzeby osóbniepełnosprawnych i osób o ograniczonej zdolnościruchowej, w zakresie usług przewozowych (...).Zapis ten odnosi się bezpośrednio do obowiązkuzwiększania dostępności transportu. Nie precyzujeon jednak dokładnie, jakie potrzeby mająosoby niepełnosprawne, które z barier powodująwykluczenie i dyskryminację w usłudze transportoweji co tak naprawdę plan transportowy powinienzawierać, jeśli chodzi o poprawę dostępności.Z tego powodu potrzebne jest porządne wgryzieniesię w temat, przeczytanie publikacji, które traktująo dostępności transportu dla osób o ograniczonejmobilności oraz poznanie i zrozumienie konkretnychpotrzeb środowiska. O ile zapoznanie sięz artykułami na ten temat nie powinno być trudne,o tyle sklasyfikowanie barier i potrzeb jest trudniejszymzadaniem, które trzeba wykonać. W tym właśniecelu należy rozpocząć dialog ze środowiskiemosób niepełnosprawnych na danym terenie i poszukaćekspertów ds. barier w całej Polsce. Tylkodzięki takim działaniom plan transportowy będzieodpowiadał realnym potrzebom pasażerów z niepełnosprawnością.Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym wskazujeobszary, w jakich powinien być prowadzonydialog społeczny:Rozdział 3 – „Organizowanie publicznego transportuzbiorowego”Art. 21.1. Przy udzielaniu zamówienia publicznego na wykonywaniepublicznego transportu zbiorowego,w specyfikacji istotnych warunków zamówieniamożna uwzględnić w szczególności normy jakościi powszechną dostępność świadczonych usług,w tym:2) rozwiązania techniczne zastosowane w środkachtransportu służące zwłaszcza zapewnieniu ochronyśrodowiska oraz dogodnej obsługi pasażerów,w tym osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonejzdolności ruchowej;3) standard wyposażenia środków transportu.Jak opracować specyfikację techniczną, jeśli nie rozumiemy,na czym dokładnie polegają bariery dlaosoby niepełnosprawnej? Prawdopodobnie większośćurzędników potrafi wpisać do przetargu jedynieniską podłogę i miejsce dla wózków, które i tak jestwymagane w homologacji pojazdu. Pozostaje o wielewięcej kryteriów do spełnienia i trzeba mieć tegoświadomość. W trakcie dialogu z osobami niepełnosprawnymina pewno pojawią się główne bariery,a może nawet proste do wdrożenia rozwiązania. Łatwiejbędzie również nadać priorytety w ich wdrażaniu.Z tego powodu konsultacje są tak ważne.Innym tematem, który także powinien być omawianyze środowiskiem osób z niepełnosprawnością,jest dostępność strony internetowej z informacjamio lokalnym transporcie. Specjalistów w tej dziedziniewcale nie jest tak wielu, jakby się mogło wydawać.Każda firma produkująca serwis twierdzi,że wie wszystko o dostępności Internetu, w praktycejednak publikowane w sieci audyty stron administracjipublicznej pokazują raczej katastrofalną niewiedzę.Z tego powodu wiele osób jest wykluczanychz dostępu do informacji. Ten problem, jeszcze mocniejniż inne, należy omawiać w gronie kompetentnychekspertów, ponieważ za realizację strony i jejdostępność odpowiada organizator transportu lubprzewoźnik, a nie konsultant. Aby uniknąć bolesnejwizerunkowo i kosztownej wpadki, lepiej poświęcićnieco więcej czasu na dialog na etapie przygotowańdo projektu serwisu.Komunikacja zewnętrznao dostępnościStaram się czytać każdą informację prasową, któramówi o podnoszeniu dostępności w transporcie publicznym.Z analizy tekstów wynika jednak, że działaniana rzecz pasażerów niepełnosprawnych mająFot. Arkadiusz ŁawrywianiecTylko dzięki wspólnymdziałaniomplan transportowybędzie odpowiadałrealnym potrzebompasażerów z niepełnosprawnością21nr 2/2013