01. - Śląska Izba Aptekarska

POLSKIE TOWARZYSTWO FARMACEUTYCZNEToksykologiczne aspekty rud metali kolorowychwydobywanych i przetwarzanych na tereniemiasta i okolic Tarnowskich Górdr n. farm. Józef FrydrychObszary Tarnowskich Gór, Miasteczka Śląskiego, Bytomia i Piekar Śląskichto swoisty mikroregion, w którym występują różne źródła skażenia środowiskametalami ciężkimi, w tym głównie ołowiem. Występujące na tych terenach liczneszyby i szybiki kopalniane, w których wydobywano galenę czyli rudę ołowiu, srebrai cynku, doprowadziły do degradacji gleby. Te trzy metale występują w różnychproporcjach w rudzie i dopiero w procesie tzw. rafinacji prowadzonej w hutachmożna je rozdzielić.Na obszarze Tarnowskich Gór pierwszym historycznym dokumentem kruszcowymbyła bulla z roku 1138 opisująca ilość rud srebra w rejonie Bytomia i Rept Śląskich. Jakopierwszy, według legendy, bryłę srebra wyorał w tej okolicy chłop Rybka. Ta legendama swoje odbicie w obecnym czasie w trakcie obchodzonych w pierwszych dniachwrześnia w Tarnowskich Górach dni gwarków. W 1528r. istniejący ośrodek górniczyotrzymał nadaną przez księcia Jana II Opolskiego obszerną, bo 72 paragrafową ustawęgórniczą zwaną Ordunkiem Górnym, określającą prawa braci górniczej i regulującątechniczne i organizacyjne warunki eksploatacji. Nazwa Tarnowskie Góry pochodzi odmiejsca występowania rud: dzielnicy Stare Tarnowice i gory czyli kopalni. Bogactwo tejziemi dało dynamiczny rozwój miasta, ale liczne wojny i zarazy spowodowały upadekgórnictwa i zubożenie miasta na pewien czas. Odkrycie bogatych złóż kruszconośnychw drugiej połowie XVIII wieku wpłynęło na ponowny rozwój tarnogórskiego górnictwa.We wcześniejszych latach drążono liczne niegłębokie szyby i szybiki. Dane donoszą,że np. w latach 1529-1627 wydrążono 7518 szybów. Założona w 1784r. huta Fryderykprowadziła jeszcze eksploatację rudy w 352 szybach. W 1824r. było już czynnych tylko 15odkrywkowych kopalń, a huta Fryderyk była czynna do początków XX wieku.Zabytkowa Kopalnia Srebra jest końcowym etapem tzw. „gwarkowskiego” okresurozwoju górnictwa w Tarnowskich Górach i stanowi historię rozwoju górnictwa metalikolorowych na tym terenie od prostych form szybików do współczesnej skali rozwoju jakąjest Huta Cynku w Miasteczku Śląskim i Kombinat Górniczo-Hutniczy w Bytomiu. HutaCynku w Miasteczku Śląskim wybudowana w końcu lat 60 ubiegłego wieku jest największymtego typu zakładem w Polsce. Przerabia wydobywane w kraju i zagranicą rudy metali orazszlamy będące materiałem odpadowym z Zagłębia Miedziowego i produkuje cynk, ołów,srebro, kadm, a nawet małe ilości złota i innych śladowych pierwiastków. Ubocznymproduktem technologicznym jest produkcja kwasu siarkowego i wapna odpadowego.W latach 70 i na początku lat 80 ubiegłego wieku, dość liczne awarie w fabryce kwasusiarkowego, powodowały emisję dwutlenku siarki do atmosfery, który niszczył drzewai rośliny na polach, w ogródkach przydomowych i działkowych co wpływało na niekorzystnąopinię o Hucie Cynku okolicznej ludności.Oddziaływanie ołowiu na organizm ludzki mierzono w tamtym okresie u pracownikówzarówno Huty Cynku jaki i pracowników współpracujących firm poprzez oznaczaniewskaźników hematologicznych czyli morfologię krwi i związanych z zaburzeniami syntezyhemoglobiny: kwasem delta-amino-lewulinowym i koproprfiryną w moczu. Wskaźnikite dawały głównie informację o stanie układu krwionośnego badanego, ponieważ toniedokrwistość jest jednym z pierwszych objawów oddziaływania ołowiu na organizmdorosłego człowieka.126www.katowice.oia.pl