01. - Śląska Izba Aptekarska

WstępŻeńszeń (Panax) jest wieloletnią rodziną z rodziny Araliacae obejmującą kilka gatunków,spośród których, Panax ginseng jest najbardziej rozprzestrzenionym i popularnym [1,7]. Naturalnieroślina ta występuje w Północnej Korei i Mandżurii, a uprawiana jest w Korei Południowej,Chinach i Japonii [9].Nazwa Panax, nadana przez Rosyjskiego botanika C.A. Meyera wywodzi się z greckiegosłowa „pan” znaczącego wszystko i „axos” czyli leczyć. Ginseng z kolei pochodzi od Chińskiegosłowa „rensheng”, które znaczy człowiek, na podobieństwo korzenia żeńszenia do ludzkiego ciała.To właśnie korzeń jest najbardziej wykorzystywany w lecznictwie. Rośnie on od 3 do 6 lat, poczym jest zbierany, poddawany suszeniu (żeńszeń biały) lub odparowaniu (żeńszeń czerwony),co ma wpływ na zawartość leczniczych saponin i na ich działanie lecznicze. Inne znane gatunkiżeńszenia to Panax quinquefolius (hodowany w Kanadzie i USA), Panax japonicus (z Japonii)oraz mniej popularne Panax notoginseng (Chiny), Panax pseudoginseng (z Nepalu i wschodnichHimalaji) czy też Panax vietnamensis (Wietnam) [1]. Znany jest także żeńszeń syberyjski, którypochodzi jednak z innej rodziny, a jego właściwości farmakologiczne i chemiczne są odmienne odwyżej opisanych gatunków [4].Żeńszeń jest szeroko rozpowszechnioną rośliną leczniczą, stosowaną w Chinach już od tysięcylat. Cieszy się nadal popularnością i jest uważany za najczęściej stosowany leczniczy środekziołowy na świecie. Uważa się, że ponad 6 milionów Amerykanów, głównie w wieku 45-64 lat,regularnie przyjmuje produkty, zawierające żeńszeń [1,7].Ostatnie badania wykazały, że większość pacjentów, stosujących preparaty ziołowe, nieinformuje lekarzy prowadzących o ich zażywaniu, co ma wpływ na wyniki testów laboratoryjnychi stwarza problemy przy ustalaniu prawidłowej diagnozy. Ponadto składniki te wchodzą w częstonieoczekiwane interakcje z lekami stale przyjmowanymi przez pacjenta i same wywołują działanianiepożądane. Pogląd jakoby preparaty te były całkowicie bezpieczne jest mylny, a przyczyną możebyć fakt klasyfikowania ich jako suplementy diety, co pozwala ominąć szereg badań koniecznychdla potwierdzenia skuteczności i bezpieczeństwa, wymaganych dla preparatów o statusie leku [2].Celem tego artykułu jest przegląd potencjalnych zagrożeń, wynikających z zażywania żeńszenia,jak i interakcji z innymi lekami.STANOWISKA, OPINIE, INFORMACJEWłaściwości farmakologiczneGinsenozydy są podstawowymi składnikami żeńszenia, odpowiedzialnymi za większość jegodziałań [1]. Każdy ginsenozyd wykazuje inne właściwości farmakologiczne i mechanizm działania,zależne od ich struktury. Pod względem chemicznymmają postać czterech połączonych ze sobą pierścienisteroidowych z grupami hydroksylowymi, będącymiwiązaniami dla podstawników cukrowych [7].Właściwości ginsenozydów uzależnione są odpołożenia, liczby i typu wiązania tych podstawnikóww pozycjach C3 i C6 i w związku z tym podzielonoje na 3 kategorie - grupa panaksadiolu (PD), grupapanaksatriolu (PT) i grupa kwasu oleinowego.Zawartość poszczególnych składników różnisię w zależności od gatunku, wieku, sposobuprzechowywania i ekstrakcji oraz okresu zbioru[1]. Do tej pory zidentyfikowano przynajmniej 40odmian ginsenozydów, z czego najlepiej poznane sąRb1, Rb2, Rc, Rd, Re, Rg1, Rg3 i Rb0 przy czymodmiana amerykańska jest bogatsza w te związkiniż odmiana azjatycka [7]. Pomimo, że głównymźródłem ginsenozydów jest korzeń, występują onerównież w liściach jak i owocach żeńszenia [15].www.katowice.oia.pl 63