OŚRODKI INNOWACJI I PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POLSCE - GATE

Klastry ___________________________________________________________________________________________4) dominacja powiązań pomiędzy firmami w formie łańcucha wartości – podmioty w klastrach tworząsystem wzajemnych relacji zogniskowany wokół wspólnych lub komplementarnych produktów,procesów technologicznych, kanałów dystrybucji czy dostawców;5) pokrewieństwo sektorowe i specjalizacja – grona (klastry) złożone są z przedsiębiorstw działającychw tych samych lub pokrewnych sektorach przemysłu i usług, co sprzyja podnoszeniu efektywnościjego działania i pogłębianiu specjalizacji klastra;6) dobrowolność związku i przynależności do klastra – członkowie klastra zachowują niezależność,a powiązania mają w dużej mierze charakter nieformalny.Różnorodność podmiotów, sektorów, procesów identyfikowanych w ramach klastrówgeneruje różnorodność modeli i typologii ich funkcjonowania. I tak dla przykładu, klastry grupowanesą ze względu na stadium rozwoju – cykl życia klastra (klastry embrionalne, dojrzałe, schyłkowe),zasięg terytorialny (grona o zasięgu lokalnym, regionalnym, krajowym, międzynarodowym) czybranżę, w której funkcjonują (tradycyjnych, zaawansowanych technologii). Grona klasyfikowane sątakże z punktu widzenia powiązań wewnętrznych i zewnętrznych, etapów łańcucha produkcyjnego,pozycji konkurencyjnej czy zdolności do kreowania miejsc pracy.Klastry uwalniają szereg pozytywnych efektów i procesów, które zamykają się w trzypodstawowe grupy korzyści: (1) zwiększenie wydajności firm lub sektorów należących do klastra,(2) zwiększenie zdolności do innowacji, (3) sprzyjające warunki do tworzenia nowych firm 5 .Funkcjonowanie podmiotów w ramach klastra znacząco zwiększa ich zdolność do absorpcji, produkcjii dyfuzji wiedzy oraz innowacji. Gęste powiązania występujące w ramach klastra oraz bliskośćprzestrzenna umożliwiają rozwój mechanizmów permanentnego uczenia się i rozprzestrzenianiainformacji, wiedzy i innowacji. Bezpośrednie relacje, często nieformalne, ułatwiają monitorowaniesektora/branży czy konkurencji oraz prowadzenie benchmarkingu własnej działalności względemkonkurencji.Klastry cieszą się dużym zainteresowaniem w ramach polityk realizowanych na poziomiewspólnotowym, między innymi w sferze polityki innowacyjnej, polityki wobec sektora MSP, politykinaukowo-badawczej czy polityki regionalnej 6 . W dynamizacji rozwoju klastrów upatrywany jestczynnik sukcesu budowania europejskiego obszaru badawczego oraz rozwoju gospodarki opartej nawiedzy. W konsekwencji tak dużego zainteresowania strukturami klastrowymi w wielu krajachnastąpiło wzmożenie działań podejmowanych na rzecz rozwoju klastrów, co zaowocowałowyłonieniem się odrębnej polityki sektorowej adresowanej do tych struktur, tzw. polityki wspieraniaklastrów 7 .Stan rozwoju klastrów w Polsce, ze względu na dużą dynamikę zjawiska oraz w wieluprzypadkach nieformalny charakter tej struktury, trudno jest jednoznacznie określić 8 . W 2008 rokuzidentyfikowano istnienie 47 klastrów, podczas gdy w połowie 2010 roku liczbę klastrów faktyczniedziałających można określić na 71. Rok utworzenia istniejących klastrów jednoznacznie wskazuje, iż sąone relatywnie młodą formą współpracy podmiotów, pojawiającą się w Polsce od 2000 roku.5M. Porter, Porter o konkurencji, PWE, Warszawa 2001, s. 265-281.6Competitive European Regions through research and innovation, COM 474/2007; Innovation clusters in Europe.A statistical analysis and overview of current policy support, European Commission 2008; www.proinnoeurope.eu/admin/uploaded_documents;Regional research intensive clusters and science parks, EuropeanCommission 2007; www.ec.europa.eu/research/regions.7T. Brodzicki, S. Szulika, P. Tamowicz, Polityka wspierania klastrów. Najlepsze Praktyki, IBNGR, Gdańsk 2004;K. Olejniczak, Apetyt na grona? Koncepcja gron oraz koncepcje bliskoznaczne w teorii i praktyce rozwojuregionalnego, Studia Regionalne i Lokalne Nr 2(12)/2003, s. 67-73; B. Plawgo, M. Klimczuk, Wpływ inicjatywklastrowych na innowacyjność regionu [w:] A. Nowakowska (red.), Innowacyjność regionów w gospodarce opartejna wiedzy, Uniwersytet Łódzki, Łódź 2009, s. 146-147; W. Pandera, M. Stawicki (red.), Metody ewaluacji politykwspierania klastrów ze środków strukturalnych, SGGW, Warszawa 2008.8Prezentowana analiza wykorzystuje wiedzę autorów zgromadzoną w ramach realizacji trzech projektów nazlecenie PARP: „Inwentaryzacja klastrów w Polsce” (2008), „Nadzór nad realizacją benchmarkingu klastróww Polsce” (2010) oraz identyfikacji dokonanej bezpośrednio dla potrzeb tej publikacji.168