NR 3-4/2009 - WOM Rybnik

DIALOG EDUKACYJNY RODNiIP “WOM” RYBNIK Nr 3-4 (06-07)/ 2009wywiad, rozprawkę (poszerzają one wiedzęjęzykową ucznia, a zarazem kształcą jego sprawnośćstyli-styczną), jak również ćwiczenia użytkowe,np. pisanie zaproszeń, ogłoszeń, listów inajciekawszą rzecz – szukanie w Internecie numerówkonta i wypełnianie przekazu pocztowego.W ten sposób trafia się w zainteresowaniamłodzieży, która na co dzień korzysta z Internetu.Rubryka „To warto wiedzieć” dotyczy regułpoprawnościowych, w której zawarte zostałyżyczliwe porady, dotyczące unikania błędów w językupotocznym (uczeń dostrzega w ten sposóbskuteczność porad i nie lęka się śmieszności).W swojej wypowiedzi większą uwagę skupiłemwprawdzie na rozważaniach dotyczącychnowoczesnych koncepcji zawartych w podręcznikachdo kształcenia językowego, sądzę jednak, żewarto również poświęcić kilka zdań na krótkieomówienie podręczników do kształcenia literacko– kulturowego.Podręczniki do kształcenia literacko – kulturowegostanowią propedeutyczny wstęp do uczenialiteratury w liceum i przygotowują zarazem doprzyszłej, pogłębionej lektury (połączenie tekstóww motywy, np. Odysa czy Ikara stanowi podstawędo przyszłego opracowywania toposów w liceum).Przykładowo podręcznik dla klasy pierwszej zawieratrzy części: antologię tekstów kultury (tekstydawne i współczesne, skorelowane ze sobą), obudowędydaktyczną (pytania, polecenia, zadania) iczęść informacyjną (biogramy, definicje, terminy).Terminy zamieszczone na końcu każdegorozdziału zawierają wprawdzie syntezę przedstawionychw nim informacji i definicje ważnychpojęć teoretycznoliterackich oraz językoznawczych,jednakże wydają się, niestety, czasem zbytliczne i szczegółowe oraz nużące, można by je byłoograniczyć ilościowo do najważniejszych pojęć, bodzisiaj encyklopedyzm jest niepotrzebny. Wkażdym rozdziale, poświęconym jednemu zagadnieniu,znalazły się teksty literatury i kulturypowiązane tematycznie.Dobór tekstów oparty jest na kanonieklasyki światowej (mitologia, Biblia i tekstyśredniowieczne), z uwzględnieniem poziomu intelektualnegotrzynastoletniego odbiorcy. Wybranofragmenty interesujące młodego czytelnika, np.powstanie świata, dzieje i przygody bohaterów (np.Odys, bohater „powieści przygodowej, podróżniczej”),legendy arturiańskie, znane młodzieży zfilmów, np. o świętym Graalu.Najciekawszą partię stanowi zestaw tekstówdotyczących olimpiady greckiej (sportowezainteresowania współczesnych uczniów są oczywiste),a teksty o miłości, np. Heloiza i Abelardwywołają zainteresowanie obu płci.Mankamentem niektórych zamieszczonych tekstówjest ich objętość (są za długie i wymagają skrótów).Szkoda, że niektóre teksty są zbyt trudne i niezostały poprzedzone nagłówkiem: Dla ambitnych,np. wiersze Szymborskiej czy Miłosza. Ale nauczycielmoże dokonać własnego wyboru i pominąćte teksty.Uważna lektura tekstów zawartych w antologiipozwala wysunąć wniosek, że zbyt szerokijest rozdział „Twórca i sława”, można go ograniczyćdo motywu exegi monumentum. Natomiastuwagi o warsztacie pisarskim są dla trzynastolatkanudne i zbyteczne, a tajemnice warsztatu poetyckiego– obce i niedostępne (s. 173 - 190).Nie ulega jednak wątpliwości, iż ciekawesą teksty Stachury, Okudżawy (młodzież interesujesię stroną muzyczną bardziej niż literaturą).Baśniowość i legendarność średniowieczauwypuklona w tekstach zachęca do lektury. Nauwagę zasługuje fakt, że dział dotyczący średniowieczazostał wzbogacony o legendy słowiańskie ikroniki, skorelowane z historią. Uczeń nie napotykana barierę językową, gdyż pominięto analizęarchaicznego języka, np. Bogurodzicy (analiza odbędziesię w liceum). W ten sposób wychowanekzaznajamia się po raz pierwszy z tekstami średniowiecznymi,które będą omawiane bardziej szczegółowow liceum.Ostatni rozdział dotyczy mediów, zaśszczególnie ciekawe wydają się informacje o Internecie(magnes dla uczniów!).Założeniem autorów podręcznika byłokształcenie odbioru świata również przez pryzmatfilozofii, malarstwa, muzyki, rzeźby i filmu, toteżobok tekstów literackich znalazły się teksty filozoficzne(niektóre wydają się być bardzo interesujące,np. Gaardner Świat Zofii – ulubiona książkamądrych nastolatków). Warstwę wizualną podręcznikado kształcenia literacko – kulturowego tworząreprodukcje obrazów, fotografie rzeźb (np. muzeumw Luwrze), pomysłowo połączone z tekstemwerbalnym. Ułatwiają one rozumienie tekstu ikształcą wrażliwość estetyczną i intelektualną wychowanka,bo są rodzajem komentarza do literatury.Po każdym tekście pojawiają się poleceniado wykonania pewnych zadań. Stanowią one przedłużeniepracy lekcyjnej, inspirują do dalszychprzemyśleń, zwracają uwagę na najciekawsze sformułowania(analiza trudnych cytatów itp.), a tymsamym zmuszają do uważnej lektury i głębokiegomyślenia. Konkludując, można stwierdzić, że warstwaćwiczeniowa stanowi jedną z głównych zalettego podręcznika.Inspiracją do działań twórczych ucznia sązawarte w podręczniku ciekawe polecenia wyko-str. 41