e-edukacja w kraju - E-mentor

metody, formy i programy kształcenia(programowanie). Używa on gry słów zrozumiałejw języku niemieckim. Humanizm i wynikająca z niejnowoczesna pedagogika polegała na lekturze (lesen).Antropotechnika umożliwia kształtowanie człowiekapoprzez selekcję (auslesen).Wkraczamy w epokę posthumanizmu, która będzierezultatem zbiegu dwóch procesów – jeden to właśnierozwój antropotechnik, zaś drugi to niejako dobrowolneodejście od humanizmu, którego istotą byłalektura (lesen). Peter Sloterdijk pisze o upadku kulturytekstu, której ostatnią przystanią są zakurzone milczącearchiwa. Człowiek dokonuje wyboru – odrzucająchumanitas, staje się barbarzyńcą, gotowym jednak nietyle do powrotu do stanu natury, do zezwierzęcenia,ile do posthumanistycznej syntezy.SyntezaTa synteza to zapowiedziana przez D. Engelbartawspółewolucja człowieka i komputera. Jest ona poprostu faktem, a wzajemne sprzężenie nabiera tempa.Najbardziej radykalni kontynuatorzy myśli D. Engelbartanie mają wątpliwości, że wkroczyliśmy w epokę„przyśpieszającego przyśpieszenia”. Coraz szybszei coraz powszechniejsze komputery nie tylko stają siędominującym interfejsem między człowiekiem a światem,lecz także udostępniają człowiekowi pokładyrzeczywistości, nieosiągalne bez odpowiednich mocyobliczeniowych. W rezultacie uczeni odbierają Boguatrybuty władzy, wkraczając do kolejnych zamkniętychrewirów świata biologii, nanotechnologii, badań nadumysłem. Rezultatem współewolucji ma być wielkiskok ewolucyjny – „stopienie się” biologii z techniką.W jego rezultacie człowiek – lub raczej nowy gatunekpowstały na bazie technicznej transformacji człowieka– osiągnie nieśmiertelność. Marvin Minsky, profesorMassachusetts Institute of Technology, legenda badańnad sztuczną inteligencją, mówi, że: Zwykli ludzie niebędą wiedzieli, co robić z nieśmiertelnością. Masy nie mająjasno określonego celu ani sensu działania. Tylko uczeni,którzy pracują nad problemami wymagającymi dziesięcioleci,by je rozwiązać, są w stanie zrozumieć potrzebęwydłużonego życia. Naukowcy nie powinni ponosić odpowiedzialnościetycznej za swe dzieła, powinni móc robić,co chcą. Nie powinniśmy oczekiwać, by kierowali się takimisamymi wartościami jak inni ludzie 3 .Co więc robić, by obawy wyrażane przez W. Chyłęi P. Sloterdijka, dla których uzasadnieniem są wypowiedziautorytetów, takich jak M. Minsky, nie spełniłysię? Nie można przecież liczyć na zatrzymanie rozwojutechniki i powrót do Galaktyki Gutenberga. Towłaśnie projekt humanistyczny, a potem nowoczesnapedagogika pokazały, że droga do upodmiotowieniaczłowieka wiedzie przez wykształcenie w nim krytycznegoumysłu, zdolnego do autorefleksji. Czy będącyelementem biotechnosystemu, człowiek jest jeszczezdolny do odzyskania podmiotowości w drodze krytycznejrefleksji?HiperhumanizmJeśli projekt Engelbarta odczyta się raz jeszcze,próbując nań spojrzeć z perspektywy humanistycznej,a więc z punktu widzenia kultury tekstu, to GalaktykęGutenberga można wówczas opisać jako cywilizacjęhipertekstową – przynajmniej w dwóch znaczeniachtego słowa. Pierwsze, dość banalne spostrzeżenie,związane jest z faktem, że teksty w internecie mająstrukturę hipertekstową, czyli tworzą gęstą sieć połączonychznaczeniowo dokumentów. Istotniejsze jestdrugie znaczenie – otóż o postrzeganiu świata decydujązarówno pojęcia zdobywane w drodze lektury,jak i interfejsy. Te ostatnie są efektem działania innegorodzaju tekstu – oprogramowania komputerowego,które decyduje, jak działa wyszukiwarka sieciowa lubwitryna portalu. Od konstrukcji tego oprogramowaniazależy, do jakich informacji zdoła dotrzeć mieszkaniecGalaktyki Gutenberga. Czy informacje, których nie maw Google, nie istnieją?„Dostęp” człowieka do rzeczywistości, a więc i domożliwości krytycznej refleksji nad własną kondycją,determinowany jest przez interfejsy, tzn. przez tekstyszczególnego rodzaju – programy komputerowe. Czyjednak ten determinizm należy przyjmować bezkrytycznie?Droga do nowoczesnej emancypacji wiodłaprzez poznanie sztuki krytycznej lektury i analizytekstów. Być może więc droga do emancypacji ponowoczesnejwiedzie przez umiejętność krytycznej lekturyhipertekstów, czyli umiejętność rozkodowywanianie tylko treści komunikatów, lecz również tekstówkontrolujących obieg dokumentów, czyli interfejsów.Być może drogą do uniknięcia potencjalnego barbarzyństwabiotechnosystemu jest projekt hiperhumanistyczny,polegający na syntezie kultury i techniki,a nie ich sentymentalnym przeciwstawianiu.W tym kontekście projekty e-learningowe jawiąsię wieloznacznie. Mogą bowiem stanowić częśćzłowieszczego biotechnosystemu nastawionego namaksymalizację efektywności programowania ludzi.Mogą też być instrumentem autorefleksji oraz odzyskiwaniaprzez człowieka autonomii i podmiotowościw coraz bardziej złożonym świecie.3http://www.newscientist.com/article/mg19626251.800-death-special-the-plan-for-eternal-life.html, [23.01.2009].Autor jest dziennikarzem, publicystą, zajmującym się problematyką cywilizacyjną i wpływem technologii na życiespołeczne. Związany z tygodnikiem „Polityka”, gdzie jest szefem Działu Internet.6 e-mentor nr 1 (28)