I. Joseph Pape - Sauerlandmundart

38
slecht wör. Dogiegen wor weier saggt, do ächten im Platten könn dät-te Fall
sein, use siuerlännske Platt döggte awer nit-tertau.
Un et wor strieten, hien un hiär, un wor ferglieken; dann et wören gelorte
Profässers tüsker us. Do kam mangerlägge annen Dag. Iek wäit alles nit
mer; düt awer wören Hauptpunkte:
De plattduitske Sproke is do, bo ok et Land platt ies, smeidiger un lichter.
Fei Siurlänners wuent in `n Biärgen, do sollt-te Mensken fäster ame Ollen
hallen; un de olle Sproke was näu nit säu smeidig, dai was schärper.
Diärümme finner-mä bei us kain Kind, bat nit Mei un Miek unnerscherre
– wat selwer de olle Wrangel nit hiät leren konnt, wann e ok an Matusalems
Oller kummen ies.
Un bat mer, saggte do bai fan diän Profässers, ime Siurlanne hef-fei
märkwürdigerweise ok näu Sei un Siek, biu de olle Biskop Ulfila unnerschett,
de Duitsken seirdiäm awer tehäupe ferlort het. Dai Unnerschäiunge
sittet awer nit mer säu faste. Bei Sei un Siek, botau fe in der Mertal ok nau
Iärk het, gäiret us miz ärre `m ollen Wrangel. Wat Kiärspels wietet-ät gar nit
mer te unnerschäien.
Säu woren näu fielerlägge andere Inzelhaiten fiärbracht. Im Allge-mainen
– do was alles inne äinig – sint füär `n Früemden et swörreste use
Diftongen, un dai briuke-fei fiel. Dann lurr-et, ärre `t-te Engellänners fan `n
Angelsaxen lort het; Engelsk un Siurlännsk – do stieket näu olle Blautsfrönskop.
Use Diftongen sait siek üewergens sliemer an, ärre se sint. Dann säu guet
ärre: au, ai, ei (de baiden lesten werd scharp schett), eu, u.s.f. sind ok: ue,
ie, iu u.s.f. gans lichte tehäupe te packen; mä marr-et Miul – use Frauluie
segget Mund, un se het recht – alsäu: mä matt-ten Mund men `n wänneg
mer no fiärwes briuken, ärre `t im Häuduitsken noirig ies.
Ne andere bino iäwen säu gräute Beswer füär `n Früemden ies et fiele
Assimiläiren, baf-fei daut. Doinne konn-fei `t met-ten ollen Greichen
opniämen: un do bännege-fei de Konsonanten met, dät se nit te hart opäin
stäutet. Dät ies in der Schrift fake swor weir te giewen, un äiner fan diän
Profässers mainere gwiß met Recht, dät hei ne Gedankenstriek nit te
ferachten un ne gueren Handweiser wör.
Däf-fei säu noge bei diär äisten Sproke ston bliewen sint, hiät füär us
selwer näu den sliemesten Haken: et felt us de Wore füär alles, bat, biu de
Gelerten segget, abstrakt ies, füär alles, bar mä nit sain un failen kann. Do
maite-fei niu läinen oder us op andere Weise behelpen. Säu weit-tät ok füär
de andern Plattduitsken gellet, kümmer-et diän dann awer weier te guere,