Kuda Gierman. Jarosław Modzelewski, Marek Sobczyk

Hegla przez Marksa po Jüngera, zagadnieniem, do którego
ka˝dy nowoczeÊnie myÊlàcy auf Deutsch powinien by∏ si´ odnieÊç.
Arbeit macht deutsch.
Ju˝ Kantowskie rozwa˝ania na temat pos∏uszeƒstwa i prywatnego
u˝ytku z rozumu mo˝na uznaç za prekursorskie: sfera spo∏ecznej,
jako ˝e zawsze podzielonej na odr´bne dziedziny pracy, w której
obowiàzuje podporzàdkowanie instytucjom i regu∏om profesjonalizmu,
wyraênie jest oddzielona od obszaru wolnoÊci i publicznego
u˝ytku z rozumu, który tworzy opini´ publicznà. Ju˝ u Kanta tak
poj´ta praca nie okreÊla spo∏ecznego statusu, lecz opisuje dziedzin´
˝ycia obywateli. Pracuje si´, bo si´ ˝yje. Praca to niemal synonim
materialnoÊci. A materii w Êwiecie nowoczesnym niepodobna
odrzuciç – jest ona, kto wie, mo˝e jednym z najwi´kszych odkryç
nowszego Êwiata: istotnoÊç tego, co nieistotne (co brudne, nieludzkie,
a przy tym wszechobecne, wsz´dobylskie, „ekonomiczne”
– stàd „trzeêwoÊç” XIX wieku, zdumiewajàca, gdy jà porównaç
z powszechnym oszo∏omieniem wieku XX).
Dwa problemy (od poczàtku podejmowane przez „Niemców”):
z rozumieniem materialnoÊci pracy i z usytuowaniem tego, co
„niematerialne”.
Po pierwsze:
(1) d∏uga tradycja ujmowania pracy jako pewnej formy aktywno-
Êci, czasami wr´cz wyró˝niajàcej cz∏owieka, a polegajàcej na
transformacji natury, jej obróbce (zwykle za pomocà narz´dzi –
nieprzypadkowo pierwsza „filozofia techniki” powsta∏a w Niemczech),
przekszta∏caniu jej dla swoich potrzeb. To rozumienie po
trosze „artystyczne”: kontakt z materià, formowanie, wytwarzanie –
stàd kulturotwórcza rola pracy, która tworzy nowy, ju˝ nienaturalny
Êwiat. Praca jako wysi∏ek, trud, znój, ale te˝ w zwiàzku z tym –
walka, starcie z si∏ami i pot´gami obcymi cz∏owiekowi (prometeizm
pracy). Ka˝dy pracujàcy ma coÊ ze zdobywcy i demiurga
jednoczeÊnie (pos∏ugujàcego si´ narz´dziami, tote˝ sprytnego
Kant's reflections on obedience and private use of reason can
already be considered innovative: since the social sphere is always
divided into separate areas of work and subordinate to institutions
and professional policies, it is clearly separated from freedom and
public use of reason specific to public opinion. Work as defined
by Kant does not determine a citizen's social status but describes
only one of their spheres of life. You live, therefore you work. Work
is almost a synonym of materiality. And matter cannot be rejected
in the contemporary world. Who knows, it might even be one
of the greatest modern discoveries: the significance of the insignificant
(of the dirty, the inhuman, but also the ubiquitous, the 'economic'
– hence the 'sobriety' of the 19 th century, quite astonishing
when compared to the staggering 20 th century).
Two problems (addressed from the very beginning by 'Germans'):
understanding the materiality of work and the positioning of the
'immaterial'.
Firstly:
(1) a long tradition of recognising work as a form of activity,
sometimes even one that defines us as human beings, based on
our capacity to transform nature, to process it (usually with tools –
no wonder 'the philosophy of technology' was born in Germany),
and to adapt it to one's own needs. This understanding is a bit
'artistic'. It entails being in touch with matter, shaping, producing,
hence the cultural role of work that contributes to creating a brand
new, artificial world. Work as an effort, toil, struggle, which also
brings us to the concept of a fight, a clash with powers foreign to
humanity (the Prometheism of work). Every working person is a bit
of a conqueror and demiurge at the same time (a clever and intelligent
animal able to use tools and to break free from its animality
through different means). Work as a conquest.
And yet, (2) at the same time – the emerging awareness that this
is only a semblance, or rather a non–random illusion; that this relationship
(mediated through tools and technology) of zur Natur
09