(1992) n°3 - Royal Academy for Overseas Sciences

— 376 —
2. De hervormingen in de industriële sector
2.1. Na december 1978, toen Deng Xuao Peng weer op de voorgrond was
getreden, geraakten belangrijke hervormingen op gang in de industriële sector.
Er weze daarbij aan herinnerd dat na de dood van Mao Tse Tung (september
1976), in de landbouwsector het institutionele kader snel en fundamenteel werd
gewijzigd. Met name werd de collectivisatie van de landbouw die Mao in
1958, via de oprichting van de ‘volkscommunes’ had geforceerd, opgeheven.
De grond bleef weliswaar eigendom van de rurale, collectieve instanties, maar
de boerengezinnen konden voortaan het in vruchtgebruik toegewezen land naar
eigen inzichten bewerken. Niet langer was de landbouwuitbating uitgeoefend
door, en binnen produktieploegen, die een aantal huisgezinnen groepeerden.
2.2. Deze hervormingen in de landbouw hadden zich reeds als een strovuur
verspreid, vooraleer de communistische gezagsdragers deze decollectivisatie
bekrachtigden (Roux 1984). Het «responsabiliseringssysteem» stond daarbij
centraal. Een boerengezin verbond er zich contractueel toe een gegeven hoeveelheid
produkten aan een voorafbepaalde prijs aan de overheid te leveren.
Het overschot boven deze verplichte levering mocht dan tegen een hogere
prijs in een vrije markt of via een officieel distributiekanaal worden verkocht.
2.3. Alhoewel de decollectivisatie ook wel nadelige neveneffecten vertoonde
— o.m. verwaarlozing van de voorheen collectief-verzorgde infrastructurele
werken — heeft de indrukwekkende stijging van de landbouwproduktie (althans
tot 1985) de welstand van het platteland aanzienlijk verbeterd en de
rurale sector in vele gebieden effenaf gemetamorfoseerd. Deze hogere koopkracht
was mede een spoorslag voor de opbloei van de industriële bedrijfjes
op gemeentelijke en dorpsniveaus [2],
2.4. In de industriële sector, op het terrein, werden reeds heel wat hervormingen
geïnitieerd vooraleer in oktober 1984 een officiële blauwdruk over
stedelijke hervormingen werd goedgekeurd — meer een intentieverklaring dan
een gedetailleerd plan. Volgens typisch-Chinese aanpak, werden daarbij nogal
wat experimenten op lokaal of sectorieel vlak door de hogere overheid gepromoveerd,
of, meer frekwent, gedoogd. De aanzienlijke graad van variatie,
en trial and error in de verschillende hervormingspogingen, laten zich derhalve
niet in detail weerspiegelen in een globaal overzicht.
2.5. Vooral de financiële prikkels tot een meer efficiënt en verzelfstandigd
ondernemingsbeleid eisen hier onze aandacht op. Andere aspecten zijn er
evenwel nauw mede verwant. Aldus werd ook het eigendomsstatuut van de
ondernemingen in discussie gebracht. Toelating werd verleend tot de oprichting
en uitbating van private en collectieve bedrijven in de industriële en de
dienstensector. Deze hebben overigens sinds het begin van de jaren tachtig
een veel snellere produktiegroei waargemaakt dan de grotere overheidsonder-