de Moanne

foto: harry blokzijl
ûntwikkeling yn gong set is. Yn Oranjewâld is de formele
túnoanlis nei Frânsk foarbyld realisearre. It wie doe noch in
ienfâldige bûtenpleats. De útwreidingsplannen fan it gebou binne
nea útfierd, omdat dêr gjin jild mear foar wie. De tunen binne
wol oanlein. ‘De tuin is typisch barok. Strakke lijnen en een
symmetrische aanleg, gericht op lengte-assen. De eerste tuin
bevond zich bij de wel gebouwde twee vleugels van het verblijf.
Daar tegenover lag de Overtuin en ten noorden van de kom de
bleek dat in de noordelijke aanleg de vorm van de barokaanleg
nog aanwezig was. Dat is heel bijzonder, want in 1813 is het hele
gebied in percelen gedeeld en geveild. De grond is gekocht door
mensen van adel of het patriciaat, de elite. De kern van de
buitenplaats, waar nu Huize Oranjewoud is, kwam in handen van
De Blocq van Scheltinga, Oranjestein werd eigendom van Cats en
daarna van Bieruma Oosting. De tuinen zijn binnen de structuur
wel vergraven, maar het lanenstelsel en de oude bomensingels zijn
Natuurlijk kan je niet alles bij het oude laten. Het gebied heeft namelijk een andere
functie gekregen. Die moet worden benut, maar ook onderhouden.
noordelijke aanleg. Dwars daardoorheen loopt de as, waarvan een
deel water, het zogenaamde Grand Canal. Vlakbij de plek waar
toen een draai(brug) lag, komt nu het museum. Het water had
een utilitaire functie. Er konden boten langs voor bevoorrading,
maar bij het huis kon het water ook worden gebruikt om te
spelevaren.’
It boek fan Radetzky en Bartele de Vries hat it útgongspunt
west, mar der wiene allerhande details dy’t noch útsocht wurde
moasten. Hoe rûnen de leanen, hoe seagen de hoekeleminten
derút, wie der in draai, wat barde der by it wetter lâns, hoefolle
beammen stiene der yn in leane? ‘Van die hoekelementen is er een
verdwenen, van de oostelijke was nog een restant te vinden. Het
in tact gebleven. Ook de Prinsenwijk is onaangetast gebleven.
Kortom, de oude structuur uit 1700 is goed bewaard gebleven.’
‘Ten tijde van de formele Baroktuin is in de noordelijke aanleg
productiebos aangelegd. Dat zal opnieuw worden aangeplant, met
grachtjes ertussen. Voorheen was het hout deels voor eigen
gebruik, de rest werd verkocht. Nu ontstaat er dynamiek in het
landschap, omdat ook nu met een zekere regelmaat een vak zal
worden gekapt en weer opnieuw aangeplant. Het productiebos
dient nu een ecologisch doel.’
Tusken de Prinsewyk en de produksjebosk wurdt noch in grêft
oanlein om sa de sichtline frij te hâlden. De produksjebosk wurdt,
4