de Moanne

7
de Moanne numer 7 septimber 2003
Nei Mata Hari ek Maigret
as toeristyske attraksje
piter terpstra
Doe’t ik yn it maartnûmer fan de Moanne in artikel fan Willem
Winters oer de skriuwer Georges Simenon lies, tocht ik der
ynienen oan dat ik in boek haw dêr’t er twa kear syn hantekening
yn set hat. It wie yn de simmer fan 1966 dat ik him yn
Amsterdam yn it Amstelhotel moete en in koart petear mei him
hie. Dêrom – mei tank oan Winters – dizze lytse bydrage oan
alles wat der yn dit betinkingsjier fan syn hûndertste bertedei al
oer him skreaun is.
Fan A.W. Bruna en Zoon, dy’t de Nederlânske oersettingen
fan al Simenon syn boeken oer de Frânske kommissaris útjûn hat,
waarden twa romans fan de yn Luik berne skriuwer op
fernimstige wize as tûzenste dieltsje fan syn Zwarte Beertjes yn
Amsterdam presintearre.
Wa’t Maigret en de zaak Nahour mei de bekende piip op it
omslach lêst, komt op side 177 in op de kop steande ôfbylding
fan de speurder tsjin. As er dan it boek diagonaal in slach
omdraait, sjocht er de omslachtekening fan Het kasteel van
Roodezand fan Georges Sim foar him.
De iennige oerienkomst tusken de boeken, dy’t fan elkoar
skieden wurde troch 32 fotopagina’s, is dat se beide yn Grinslân
(Delfsyl en it tinkbyldige Roodezand by Slochteren) spylje.
Winters hat yn syn artikel al ferteld hoe’t Simenon yn Delfsyl syn
earste Maigret skreau. Hy die dat yn in healfergien âld skûtsje yn
it Damsterdjip. Het kasteel van Roodezand is ien fan syn 339, tige
yn kwaliteit ferskillende romans. Hy is wolris ‘direkteur fan in
romanfabryk’ neamd. Likegoed hat er jierrenlang nei de
Nobelpriis útsjoen.
Henk Bruna hie de oanbieding fan it tûzenste Zwarte Beertje
treflik oanklaaid. Foar de gasten wiene yn it Amstelhotel inkelde
oeren keamers reservearre foar it ferklaaien en opkreazjen. Anneke
hat dêr, lykas de oare froulju, tankber gebrûk fan makke, wylst ik
in hiele sigaar opsmookt haw.
By de oanbieding sieten Simenon en Bruna yn ’e midden oan
in hiele lange tafel, mei oan beide kanten in rige auteurs út Bruna
syn fûns. Ik wie krekt dwaande mei it fuortsetten fan Havank syn
Schaduw-rige, dus dy eare kaam my ek ta. Der wie in plak
reservearre foar Anne Wadman, fan wa’t Bruna in oersetting fan
De smearlappen útjûn hie, mar Anne kaam net opdaagjen. De
parse en de oare gasten sieten lyk foar ús oer en sa kaam Martin
van Amerongen der ta om Bruna en syn auteurs te fergelykjen mei
in sirkusdirekteur dy’t syn artysten oan it publyk presintearret.
Nei ôfrin fan de plechtichheid brocht Bruna my even yn de
kunde mei Simenon en fertelde him wat oer Havank en Terpstra,
mar ik leau dat er fan gjinien fan beide ea heard hie. Wylst de
direkteur trochrûn nei in oare gast, haw ik noch even mei
Simenon praat en by dy gelegenheid hat er yn beide twa-yn-ien
romans syn hantekening set.
De jûns oan it diner haw ik him amper weromsjoen. Miskien
hat er de liifdokter, dy’t him beselskippe, even foarpriuwe litten,
lykas keningen en keizers dat destiids dwaan lieten troch harren
tsjinners, as se de saak net fertrouden.
De oare deis reizgen de yn in hotel earne yn Utert ûnderbrochte
gasten yn reservearre treinkûpees nei Delfsyl. Dêr waard in troch
Pieter d’Hont makke brûnzen stânbyld fan Maigret, in foarse figuer
mei in hoed en lange oerjas, troch Simenon ‘ûntbleate’. In nuver
wurd, mar it Frysk Wurdboek koe my net wizer meitsje.
Under de gasten wiene Dútske, Ingelske, Italiaanske en
Nederlânske (Kees Brusse en Jan Teulings) akteurs dy’t yn films en
televyzjestikken de rol fan Maigret spile hawwe.
As oantinken krige ik fan Bruna in replika fan it stânbyld, dy’t
noch altyd tusken oare rariteiten by my yn in finsterbank stiet. Ik
haw ek alle Nederlânske Maigret-pockets en de yn 27 dielen
ynbûne ‘samle wurken.’
Dy haw ik jierrenlang net fan it plak helle, mar in pear jier
ferlyn naam ik op in bûtenlânske reis in pear pockets mei omdat
ik tocht dat de ‘herkenning’ miskien wolris nijsgjirrich wêze koe.
Ik siet yn in stêd dêr’t ik de namme net mear fan wit op in
publike bank yn ien dêrfan te lêzen, doe’t in man mei
bekearingsbledsjes nei my ta kaam en sei: ‘Mynhear, ik haw
bettere lektuer foar jo.’
Men soe ferwachtsje dat, lykas Ljouwert foar de befoardering fan
it toerisme mei Mata Hari pronket, Delfsyl mei de hiel wat wichtiger,
yntelliginter en sediger Maigret soks ek dwaan soe. Ik kaam yn
de ferrûne jierren gauris yn it havenplak, mar útsein in kuierrûte ‘in
de voetsporen van Maigret’ haw ik dêr neat fan fernommen.
Mar no hie Delfsyl ûnder de namme ‘Delfzijl in het teken van
Maigret 2003’ yn ’e wike fan 6 oant mei 12 septimber in hiel
programma ôfwurke, fariearjend fan it opfieren fan it toanielstik
De jongen die het wist oant in etalaazjespeurwedstriid. Yn in tal
restaurants waard in spesjaal Maigret-menu optsjinne. Dat sil dan
wol Elzasyske soerkoal mei pikelfleis of keallewoarstjes wêze. En
in gleske Calvados...