de Moanne

53
speurdersferhaal. It hat frijwat súkses, want binnen in jier is it
útferkocht, neffens in folder fan de KU by de tredde printinge
(1984). Sadwaande kin de twadde printinge fuort yn de nije
stavering oerbrocht wurde (It spoek by de mole; 1977). It earste
eksimplaar waard oanbean by Penninga’s mole op ’e Jouwer. By
dy gelegenheid typearre de skriuwster it útjaan fan it boek mei it
‘opruimen van een winkelknecht’: it hie earst as ferfolchferhaal yn
de bernerubryk fan de LC stien. Nochal gauris rjochtet de ferteller
him ta de lêzers en dêrtroch foarmet benammen it earste,
beskriuwende haadstik in drompel foar it ferhaal sels.
Wiidweidich wurdt útlein wêrom’t en hoe’t de húshâlding mei
âlden en twilling Jaap en Geartsje nei Frankryk op fakânsje giet.
Letter komme dêr neef en nicht, de bern fan de eigners fan it
fakânsjehûs, by. Mar ek fierderop yn it ferhaal rjochtet dy ferteller
him, frijwat yrritant, geregeld mei de útrop ‘…, no?’ ta de lêzer.
Pieter Breuker komt dêr yn in besprek yn De Stiennen Man
(1975) ek op. Foar him hie de couleur locale wol wat mear
kânsen hawwe meien en wurde de karakters te min útdjippe. Hy
fynt de toan faak wat prekerich en wurdearret de oanspraak fan it
lêzerspublyk dus likemin posityf. Ik kin it yn syn krityk en
wurdearring wol mei him iens wêze, mar oft syn konklúzje dat it
boek dochs mei plezier troch de bern lêzen wurde sil, noch jildt
foar tsjintwurdich, betwivelje ik. In fearnsieu lyn gie dat faaks
noch wol op, mar bern anno 2003 sille nei it obstakel fan it earste
haadstik net takomme oan it eigentlike ferhaal.
Nei dat haadstik ferkeart de ferteller mear op ’e eftergrûn mei
inkeldris in opmerking, bygelyks dat út de bosk wei minske-eagen
de bern efternei loere. Bedoeld om spanning te kreëarjen
funksjonearret dat fierder net. It ferhaal wurdt frij wiidweidich
útspûn en ferliest dêrmei krekt oan spanning. Wol hat de natuer
wer in foaroansteand plak, hjir lykwols net daliks yn de
paradyslike sfear, mar mear yn de foarm fan swier en ûnlijich
waar mei alle gefolgen dêrfan.
De rolferdieling wurdt wat oan pluze, mar is oars noch frij
tradisjoneel. Mem hat foar har trouwen feedokter west, mar is dat
de Moanne numer 7 septimber 2003
no blykber net mear, al kin se har kundichheid kwyt oan in
ferwûne hertsje en in hûn. Nochal gauris protestearret Geartsje
tsjin dy rolferdieling en wurdt dêr min of mear gehoar oan jûn.
Likegoed wurde de beide famkes troch it ûngemakje fan it
nichtsje tydlik út de rûlaasje helle en belibje de beide jonges de
aventoeren.
De kwaliteit fan de yllustraasjes is net echt geweldich.
Benammen de plattegrûn yn de earste printinge kin de lêzer net
alles mei. Yn de lettere printinge hat dy plattegrûn mear details
krige en binne omslach en guon yllustraasjes troch oaren
ferfongen. Dêrmei is nei de krityk op dy tekeningen harke. De
LC (1977) fynt dat de nije tekeningen útwoeksen binne fan
amateuristyske plaatsjes ta echte yllustraasjes. Der is better
omtinken foar it perspektyf, en der sit mear djipte yn de
tekeningen en beweging yn de figueren.
Fan de besprekken fan dit boek is dy yn De Boekenbus fan de
RONO de wiidweidichste. De besprekster neamt JVB de meast
produktive skriuwster fan dat momint. Neffens har is it ferhaal
fan dizze jeugddetektive frij logysk opboud en leit it aksint op de
spannende aventoeren. Dy spanning moat de lêzer ûndergean. Sy
fynt it beskriuwende begjin minder oansprekkend en wurdt fan
de koarte opmerkings nei de lêzers ta kribelich. Lêzers kinne
ommers neat weromsizze en boppedat brekke dy opmerkings it
ferhaal. Dy fertelwize fynt se wol typearjend foar JVB. Troch it
ienfâldige taalgebrûk mei in soad dialogen lêst it flot.
It FD (1974) fynt it boek, krekt as De frjemde reis, foar Fryske
begripen de muoite wurdich. Yn Frysk en Frij mient ‘Anneke’, dat
JVB krekt skriuwt as wie se sels in grutjonge.
De tredde printinge wurdt ek besprutsen, ûnder mear troch it
NBLC. De resinsinte komt wer op it earste haadstik, dat dreech
lêst troch sitewaasjebeskriuwings. As men dat ien kear
trochwraksele hat, hat it oare genôch spanning.
Yn de tachtiger jierren waard op inisjatyf fan de wurkgroep
Berneboekepraat fan It Skriuwersboun as lêspromoasje in leskaart
by dit boek útjûn, mei tematyk, suggestjes foar aktiviteiten om it
boek hinne, ynhâld en bibliografyske gegevens, lykas dat ek foar
Nederlânsktalige boeken in soad dien waard.
ald erfgoed
Dat JVB in soad belangstelling foar mearkes en oar âld erfgoed
hie, is al in pear kear neamd. Kabouters komme we in inkelde
kear tsjin, lykas yn De Readmûtskes, yn 1972 by de KFFB
ferskynd. Dy útjouwer assosjearret men net daliks mei JVB, al yn
1970 (aktyf) lid fan de Koperative Utjowerij. It boekje wie troch
de kleureprintsjes fan Mare van der Woude foar útjouwer
Laverman te djoer. Sadwaande wie it manuskript fia de KU by de
KFFB telâne kommen. Yn 1986 ferskynt it, yn in frijwat feroare
en ynkoarte ferzje, dochs by de KU. Oar wurk op it mearke-mêd
binne de trije ferhalen yn It Hiphûs (1974) en guon ferhalen,
gedichten en riedsels yn De grabbeltonne (1985). Yn har gruttere
proazawurken binne boppedat gauris fertellende grutten te finen,
dy’t de âlde ferhalen fertelle. Wy seagen dat al yn har beide
húshâldingferhalen en by Durk en Djoke mei har fertellende
beppe. Letter set JVB foar de AFUK twa bondels mei Grimm-
Trotwaer