Voedingsadvies bij HFE-hemochromatose - Wageningen UR

Voedingsadvies bij HFE-hemochromatose
hoeverre en op welke manieren de lokale en systemische regulatie met elkaar verweven zijn en op elkaar
inspelen. Zo lijkt de expressie* van ferroportine* in macrofagen* door erytrofagocytose en heem-ijzer te
worden gereguleerd en wordt de aanmaak van de ferroportine*receptor verder geregeld door het IRE/IRP
systeem, dat mogelijk ook nog met hepcidine* verband houdt [5]. Hentze et al. [5] hebben met drie ideeën een
voorzet gedaan om een en ander aan mechanismen aan elkaar te koppelen:
1. De FPN-expressie* is waarschijnlijk onderworpen aan systemische regulatie via hepcidine*, terwijl de
aanmaak van de FPN cellulair gereguleerd zou worden op geleide van de ijzerconcentratie in de cel met
betrokkenheid van het IRE/IRP systeem;
2. Het gen* HIF2α zou via IRP de DMT1-expressie* op de apicale zijde van de duodenale enterocyten werken;
3. De hepcidine*-expressie* kan worden aangestuurd door een ‘signalerende’ transferrine*receptor (TfR2) en
de ‘wisselende’ factor HFE, dat ook aan een transferrine*receptor (TfR1) bindt ten koste van transferrine*.
IRP stimuleert mogelijk de expressie* van de laatste transferrine*receptor (TfR1). Het evenwicht tussen de
twee verschilende transferrine*receptoren zou uiteindelijk van belang zijn voor de activatie van hepcidine*.
Op die manier zal de IRP-activiteit (lokale regulering) de hepcidine*-expressie* (systemische regulatie) dus
indirect beïnvloeden.
Een groot raadsel is vooral nog hoe hepcidine, HIF2α, en IRP zich met elkaar verhouden [5]; er zijn
aanwijzingen dat regulatie door HIFs in de darmcellen de systemische regulatie via hepcidine* voor zijn [29],
wat erop kan wijzen dat de lokale regulatie de overhand heeft. Evenzo is het de vraag in hoeverre de
productie van de verschillende betrokken actieve cellen zoals de HCP1 en HO*-1 lokaal of op
‘lichaamsniveau’ gereguleerd wordt, aangezien deze verband houdt met de ijzerbehoefte [12]. Hetzelfde
geldt voor de relatie die lijkt te bestaan tussen DMT1 en de transferrine* receptoren [4] en de link tussen
ijzer, zuurstof en ascorbinezuur (vitamine C) [29]. Meer onderzoek zal nodig zijn om de organisatie rondom
de ijzerhuishouding te ontrafelen.
1.3 IJzermetabolisme bij HFE-hemochromatose
Hoewel het van levensbelang is voldoende ijzer in en op te nemen, moet ook gewaakt worden voor een
overdosis. Grote hoeveelheden kunnen schade aanrichten aan organen en dan functiebeperkingen geven.
Omdat de ijzeropname gereguleerd wordt op geleide van de ijzerstatus is het ‘gevaar’ van een overmatige
hoeveelheid ijzer vooral aanwezig als een defect bestaat in de regulatie, zoals bij hemochromatose.
1.3.1 Oorzaak
Bij HFE-hemochromatose is de regulatie van ijzermetabolisme via hepcidine* verstoord. De oorzaak hiervoor ligt
bij het defect aan het HFE-gen (het stukje DNA* waardoor vorming van het HFE-eiwit* mogelijk is). Door de
inbouw van een ander aminozuur* op de 282 ste plaats van het HFE-eiwit* wordt bij de C282Y-mutatie een ander
eiwit ingebouwd en vandaaar een essentiële zwavelbrug niet gevormd [31]. In Figuur 7 is de zwavelbrug die
Wageningen UR, Wetenschapswinkel -13- Bijlagen bij rapport 279