Voedingsadvies bij HFE-hemochromatose - Wageningen UR

Voedingsadvies bij HFE-hemochromatose
voor de cel wordt afgestoten, gaat het met afzetten van de darmcel met de ontlasting verloren [3] [25].
Overige organen
Bij het reguleren van de invoer van ijzer in andere organen, spelen andere transport-cellen dan die in de darmen
een belangrijke rol. Het ijzer dat de organen passeert is voornamelijk aan het ijzer-transport-eiwit* transferrine*
gebonden. Het transferrine* wordt opgenomen door receptoren op de cellen van de organen – de
transferrine*receptoren – die op iedere lichaamscel voor kunnen komen [16] en bij binding met transferrine*
één geheel daarmee vormen [26].
Afhankelijk van de behoefte aan ijzer, zal een cel wel of geen ijzer opnemen via de transferrine*receptoren. Bij
een grote ijzerbehoefte is de affiniteit om transferrine* te binden groter. In dat geval wordt de aanmaak van
transferrine*receptoren niet geblokkeerd door het IRE/IRP systeem (Verklaring 2) [18]. Wanneer en zolang er
voldoende ijzer in het lichaam en/of weefsel aanwezig is, is de structuur van de IRF* zo dat het RNA* van de
transferrine*receptor instabiel is en de aanmaak van de receptor daardoor geremd wordt [29].
De opname van het ijzer van transferrine* door een transferrine*receptor is een nauw gereguleerd proces op
geleide van de zuurgraad. Als het transferrine* aan de receptor is gebonden, stulpt het stukje membraan van
de cel naar binnen en worden zo blaasjes gevormd waardoor het aan transferrine* gebonden ijzer de cel in
gebracht wordt (via endocytose, Figuur 2). In de blaasjes worden waterstofionen gepompt, waardoor de pH
daalt. Bij een pH-waarde van 5.6 laat ijzer los van het transferrine* en passeert de membraan van het blaasje
via de transport-cel DMT1. Zo vindt het ijzer uiteindelijk zijn bestemming in de cel, terwijl het ijzerloze
transferrine* weer via de blaasjes teruggebracht wordt naar de bloedbaan [18].
De aanmaak van ferritine* wordt op tegengestelde wijze als die van de transferrine*receptoren gereguleerd: Bij
een tekort aan ijzer is de structuur van het RNA* instabiel, zodat het ferritine* nagenoeg niet aangemaakt
wordt. IJzer kan dus niet gevangen worden door ferritine*, maar zal beschikbaar zijn voor de plaatsen waar er
behoefte aan is. Andersom wordt de productie van ferritine* verhoogd bij een ijzeroverschot. Het overtollige
ijzer kan vervolgens in het ferritine*molecuul worden opgenomen [3] [18].
Afgifte
Voor de afgifte van ijzer zijn meerdere transport-cellen gevonden.
Ferroportine* is de meest bekende en exporteert ijzer vanuit de cellen naar de bloedbaan [16] [26]. De
transport-cel heeft enzymen* nodig om het ijzer van het ferroportine*-kanaal te extraheren [5] en de cel van
driewaardige ijzer in een tweewaardige vorm om te zetten, aangezien het ijzer direct aan het transport-eiwit*
transferrine*, dat alleen Fe 2+ bindt, wordt gekoppeld [5] [6] [26]. De oxidases zijn hephaestin (een enzym* in de
darmcel dat de omzetting van driewaardig in tweewaardig ijzer versnelt voor het afgegeven wordt aan het
transferrine*) (Figuur 3) en ceruloplasmine (Figuur 5) voor respectievelijk de darmcellen en andere cellen, zoals
Wageningen UR, Wetenschapswinkel -9- Bijlagen bij rapport 279