Voedingsadvies bij HFE-hemochromatose - Wageningen UR

Voedingsadvies bij HFE-hemochromatose
van de heem-bevattende componenten hemoglobine* en myoglobine de enige heem-ijzer bron [14].) Andere
ijzer-rijke bronnen zijn brood, groenten, appelstroop, noten en peulvruchten [15]. Deze plantaardige producten
leveren niet-heem-ijzer. Ondanks dat het heem-ijzer voor slechts een 5-15% [14] bijdraagt aan de totale inname
van ijzer van een vleeseter, kan het door de hoge biobeschikbaarheid* tussen de 40% [13] en 65% [4] bijdragen
aan de totale hoeveelheid ijzer die wordt opgenomen. De biobeschikbaarheid* van ijzer in een typisch westerse
vlees-bevattende of vegetarische voeding ligt al met al rond de 15% en 10% respectievelijk [13].
IJzer wordt ook toegevoegd aan voedingsmiddelen. Dit is niet onlogisch gezien het gegeven dat ijzergebrek op
wereldschaal het meest gemeenschappelijke voedingsgerelateerde gezondheidsprobleem is in de wereld [4].
Het ijzer wordt in verschillende vormen toegevoegd aan voedingsmiddelen. In bijlage V geeft hierover meer
informatie.
1.1.4 Verdeling over het lichaam
Het ijzer verspreidt zich na opname over het lichaam. De normale hoeveelheid ijzer die zich in het lichaam van
een volwassen man bevindt is 35 tot 45 mg per kilogram lichaamsgewicht [16]. Daarvan is het grootste deel
(circa 60% [3], waar ongeveer 20% van de opgenomen ijzer deel vanuit maakt [17]) gebonden aan
hemoglobine* in de rode bloedcellen [16]. Een rest is ingebouwd in spieren, is onderdeel van weefsel-
enzymen*, is gebonden aan plasma-transferrine* [16] en is opgeslagen als ferritine* of hemosiderine* in
voornamelijk de lever [3].
1.1.5 Laboratoriumbepalingen
Voor het opsporen van een ijzergebrek of -overschot, kunnen meerdere bepalingen worden gedaan.
De meest bruikbare laboratoriummeting die voor de ijzerstatus gebruikt wordt is serum 1 -ferritine*. Ferritine* is
een eiwit* met een holte, waarin veel Fe 3+ deeltjes kunnen worden opgeslagen [18]. Als er meer ijzer is, wordt
meer ferritine* aangemaakt [19]. De hoeveelheid ferritine* in het bloed fluctueert over de dag en meerdere
opeenvolgende dagen – evenals de hoeveelheid ijzer in het bloed [19] – en wordt sterk beïnvloed door veel
ziekten [3] [19] [20]. Het is daarom geen heel betrouwbare maat voor de ijzerstatus [3] [20], al geeft de
bloedconcentratie bij een gezond persoon een goed beeld van de ijzervoorraad [21] en wordt deze als zodanig
in de praktijk gebruikt. (Bij gezonde personen correspondeert 1 µg ferritine* in het serum met een voorraad van
7.5 mg ijzer [22].)
Transferrine* is een eiwit* in het bloed dat het ijzer in een opgeloste toestand houdt. Zodoende zorgt het dat
het ijzer beschikbaar is voor iedere lichaamscel. Tegelijkertijd wordt – doordat het ijzer gebonden is –
voorkomen dat het schade aanricht [5]. Het transferrine* bestaat uit twee helften. Beide delen kunnen één
deeltje Fe 3+ binden [5] [19]. De mate van binding is onder meer afhankelijk van de zuurgraad [18] [19]. Het
transferrine* wordt als ‘verzadigd’ beschouwd als twee moleculen ijzer aan het transferrine* gebonden zijn.
1 Een deel van het bloed.
Wageningen UR, Wetenschapswinkel -4- Bijlagen bij rapport 279