Voedingsadvies bij HFE-hemochromatose - Wageningen UR

4.3 Toepassing ijzer-verrijking
Voedingsadvies bij HFE-hemochromatose
4.3.1 Product
IJzer wordt vooral aan graanproducten toegevoegd. Brood is vergeleken bij veel andere producten het meest
geschikte middel om te gebruiken bij gewenste hogere inname van ijzer op populatieniveau. Naast de mate van
consumptie is dit omdat het risico op organoleptische veranderingen in de loop van de tijd laag is, omdat het
weinig vet bevat en een korte houdbaarheid heeft en het ijzer daarom relatief weinig kans heeft te oxideren [6].
4.3.2 Vorm
Meest ideaal is verrijking van producten met een ijzervorm die op eenzelfde wijze opgenomen in ‘verwerkt’
wordt in het lichaam als het ijzer dat zich van nature in de voeding bevindt. Dit is echter onmogelijk, dus moet
voor de beste ‘fit’ gekozen worden. Naast dit fysiologische punt zijn fysische aspecten van de stof – hoe het
zich gedraagt in het product waar het aan wordt toegevoegd – van belang om in overweging te nemen. Diverse
aspecten kunnen namelijk een ‘nadelige’ invloed hebben op de effectiviteit van de toevoeging. Hierbij kan
gedacht worden aan de mate van absorptie, stabiliteit (oxidatie), oplosbaarheid en de mate waarin water wordt
aangetrokken (hygroscopie). Naast de aspecten die direct verband hebben met het voedingsmiddel zijn ook de
invloed op de smaak, geur en / of kleur belangrijk om in de keuze voor een bepaalde stof mee te nemen [6].
Dat de afstemming van dit laatste nauw luistert, blijkt uit de acceptatie van consumenten voor het product
waaraan ijzer toegevoegd was. Smaak en ontkleuring van het product zijn vaak een oorzaak geweest voor het
niet slagen van ijzer-verrijkte programma’s [6].
Ook moet rekening gehouden worden met wettelijke bepalingen. In de Warenwet is vastgelegd welke vormen
mogen worden toegevoegd aan producten. In 2009 heeft de Europese Commissie in overleg de Europese
Autoriteit voor voedselveiligheid de volgende ijzerverbindingen goedgekeurd voor toevoeging aan
voedingsmiddelen [8].
o Fe 2+ : ijzercarbonaat, ijzercitraat, ijzergluconaat, ijzerfumaraat, ijzerlactaat, ijzersulfaat
o Fe 3+ : ijzerammoniumcitraat, natriumijzerdifosfaat, ijzerdifosfaat (ijzerpyrofosfaat), ijzersacharaat
o Fe: elementair ijzer (uit carbonyl + elektrolytisch bereid + met waterstof gereduceerd)
Van doorslaggevend belang is ook de biobeschikbaarheid en daarmee de effectiviteit van de verrijking. Op basis
van opname-effecten zijn NaFeEDTA, ijzersulfaat, ijzerfumaraat de eerste keus [5] en is elektrolytisch ijzer een
tweede optie [5]. Elektrolytisch ijzer is goedkoop, maar minder goed opneembaar. Uit studies die Hurell et al. [5]
nasloegen op de effectiviteit van ijzer-verrijkte voeding om ijzertekort terug te dringen, bleek het elektrolytisch
ijzer ook minder effectief. Door de noodzaak voor het toevoegen van meer ijzer om eenzelfde effect te
verkrijgen, wordt het voordeel van de geringe kosten opgeheven [6]. Gereduceerde ijzerpoeder hebben volgens
Hurell et al. [5] de geringste biobeschikbaarheid van alle commerciële ijzerpoeders. Het advies van de
Wageningen UR, Wetenschapswinkel -40- Bijlagen bij rapport 279