Bruggen - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

52
H O O FD S T U K 4 P E R IO D E 1 9 5 0 -1 9 7 0
• De Oesterdam, met een overbrugging van de Bergse Diepsluis
• De Markizaatskade (geen brug)
• Het Spuikanaal Bath met diverse overbruggingen
4.4 ARCHITECTONISCHE ASPECTEN
In de cultuur van bruggenconstructeurs, veelal civiel technici, stond meestal
de functionaliteit en de economie van het ontwerp voorop. De esthetica van
een brug of viaduct was daarbij meer de uitkomst van het constructieve
ontwerp dan een uitgangspunt. De rol van de architect was daarbij niet altijd
vanzelf sprekend.
Het inzicht dat er meer aandacht besteed diende te worden aan het uiterlijk
van een brug of een viaduct is in de loop van de tijd echter gegroeid.
Constructies zoals bruggen werden steeds meer gezien als objecten die op
een goede manier ruimtelijk in een landschap of een bebouwde omgeving
ingepast dienden te worden.
Voorbeelden van bruggen waarbij het uiterlijk geheel in handen is geweest
van een architect, zoals dat bij een gebouw het geval is, waren zeldzaam.
Daarbij speelde ook de achtergrond en de cultuur van de architect een rol.
De toegepaste mechanica, met het daarbij behorende inzicht in hoe de
krachtswerking zich in een constructie voltrekt, behoorde niet tot het
primaire aandachtsveld van de architect.
De formulering van Berlage uit 1930: “Ik ben voor een samenwerking tussen
architect en ingenieur met een vanzelfsprekende wederzijdse waardering,
dus zonder enige vooropstelling, noch voor den een, die beweert dat zijn
constructie niet anders kan, noch van den ander die beweert dat zijn vorm
altijd geconstrueerd kan worden; want noch het een, noch het ander is waar.
Maar wel ga ik zoover de brugconstructie van den ingenieur als beginsel te
aanvaarden en mijzelf te beperken tot de harmonische vormgeving”, is niet
altijd in de praktijk toegepast.
De rol van een architect kon echter niet zo beperkt blijven. Vooral bij
gemeentelijke bruggen kregen architecten een steeds grotere rol bij het
ontwerp van bruggen. Bij het Bruggenbureau en de latere Directie Bruggen,
werden al wel brugontwerpen door een architect begeleid, maar in zijn
algemeenheid is de invloed van de architect langzaam tot stand gekomen. De
Tweede Kamer bijvoorbeeld, heeft bij de goedkeuring van het Rijkswegenplan
1927 uitdrukkelijk aangegeven dat bij de grote oeververbindingen
aandacht besteed diende te worden aan de esthetica.
Er zijn in de tweede helft van de 20 ste eeuw wel globale criteria geformuleerd
die betrekking hadden op de vormgeving van bruggen en gebruikt konden
worden bij het ontwerp van bruggen:
• De hoofdvorm moet eenvoudig zijn, ingewikkelde vormen maken een
brug minder fraai. Vergelijk een meervoudig vakwerk maar eens met een
tuibrug. Uit de vormgeving moet blijken hoe de krachtswerking is en op
welke wijze de belastingoverdracht op de ondergrond plaatsvindt