Schip Recht door Zee. De octant in de Republiek in de ... - KNAW

ijlage 1
Het Grootboek van Pieter Holm 1737-1774
toelichting
Het Grootboek is een in perkament gebonden blanco folioband. Holm trok
met pen en inkt per pagina een indeling in lijnen en schreef daarin de namen,
afgenomen diensten en gekochte goederen met bijbehorende bedragen.
Omdat het manuscript verschillende pagineringen heeft is door mij een totaalpaginering
[1-94] ingevoerd. Op [1] is een door Holm geschreven en ondertekende
verklaring waarin hij een partij van zijn Stuurmans Zee-Meter overdraagt
aan zijn opvolger Swieter. 1
Op [3] (door Holm A gemerkt) staat een chronologische namenlijst van
personen die tussen 1737 en 1743 les hadden of goederen afnamen, maar die
hun schuld niet afbetaalden. Het zijn gegevens die Holm in 1755 uit een ‘ouder
boek’ overschreef. Alsnog afbetaalde schulden zijn door Holm doorgehaald en
in deze bijlage tussen ( ) geplaatst. Ook in het geval van voortijdig overlijden
van een schuldenaar is de naam doorgehaald en in deze bijlage eveneens tussen
( ) geplaatst. Holm plaatste bij die namen bovendien de letter D (dood) of
tekende een schedel met daaronder gekruiste beenderen. Onderaan de namenlijst
staat een verklaring over zijn verhuizing van de Hoogte Kadijk naar de
Korsjespoortsteeg in november 1741 en over een lening van zijn vrouw.
Pagina’s [4-10] (door Holm A-J gemerkt), bevatten een onvolledig Register
van persoonsnamen in volgorde van vermelding in het Grootboek (de bladzijden
K-W zijn blanco). Hierna vangt Holms eigen paginering aan. Zijn pagina’s
1-3 [20-22] bevatten de openstaande schulden uit een tweede ‘ouder boek’, uit
de jaren 1743-1752. De omschrijvingen zijn uitvoeriger dan in de eerste lijst en
in deze bijlage gelden dezelfde ( ) regels als in het eerste ‘oudere boek’.
Het feitelijke grootboek vangt aan in 1752, op pagina 4 [23] en eindigt in
1774. De boekingen zijn per jaar maar daarbinnen is de volgorde niet altijd strikt
chronologisch. Soms springt een boeking in datum terug en enkele transacties
1. Crone, ‘Pieter Holm en zijn zeevaartschool’, 561.
155