Schip Recht door Zee. De octant in de Republiek in de ... - KNAW

Inleiding 75
Pieter zijn vrouw hierop later aansprak ontkende ze zo’n toezegging te hebben
gedaan. De navolgende confrontatie tussen Pieter en zijn schoondochter leidde
tot een conflict met als gevolg dat Holm Dina de toegang tot zijn huis ontzegde.
Hierop verbood de schoondochter haar zoon om de begrafenis van Anna
op 27 maart 1762 op het Noorderkerkhof bij te wonen. Holm was zo verontwaardigd
over de houding van zijn schoondochter dat hij de gang van zaken op
20 juni 1762 eigenhandig in de eerder genoemde verklaring vastlegde, ondertekend
door hem en zijn dienstbode Johanna Catharina Keuseker.
Holms vierde en laatste huwelijk was met diezelfde Johanna Catharina
Keuseker, die 25 jaar oud was en al zeven jaar in Holms dienst was geweest. Het
huwelijk werd op 25 juli 1762 in de Engelse kerk te Amsterdam voltrokken en
bracht drie kinderen voort, twee dochters en een zoon. De oudste heette Anna,
geboren in Amsterdam op 8 september 1764. Holm verhuisde twee jaar later
met Johanna en dochter Anna naar het nabijgelegen adres Kattegat op de hoek
met het Groot Hemelrijk. Dit pand heette ‘Grootenburg’, naar de gevelsteen
met een gebeeldhouwde toren met kantelen en aan weerszijden de woorden
‘Grooten’ en ‘Burg’ gebeiteld. Holm kocht het huis op 14 november 1765 voor
ƒ 6500 van Jan Ebstop. In het vervolg hing daar het uithangbord Schip Recht
door Zee buiten. Op 24 november 1767 werd zoon Pieter geboren, op 2 maart
1771 gevolgd door Elsje. Leed en verdriet bleven Holm echter achtervolgen,
want toen Johanna in november 1774 stierf werd hij voor de vierde keer
weduwnaar en bleef achter met de drie jonge kinderen.
Pieter Holm overleed ongeveer tachtig jaar oud op 4 februari 1776. De kinderen
kwamen onder voogdij van de kerkenraad van de Doopsgezinde kerk
‘De Zon’, zoals door Holm na het overlijden van Johanna was vastgelegd. 15 Het
schooltje aan het Kattegat werd voortgezet door zijn oud-leerling en compagnon
Arend Swieter, die de lessen al in 1774 had overgenomen. De laatste boekingen
in het Grootboek dateren uit dat jaar. Swieter huurde het pand van de
kerkenraad van de ‘De Zon’, die Holm tot zijn executeurs had aangewezen. 16
Swieter zette de lessen voort en bewoonde het bovenhuis tot na 1792. Het pand
is toen verkocht maar het uithangbord hing er in 1868 nog.
De drie kinderen overleefden hun vader maar enkele jaren; Elsje stierf als
laatste in juli 1781. De kinderen uit zijn vorige huwelijken waren reeds in 1776
allen dood. Holms kleinzoon Hendrik Pieter was in 1770 met de Landskroon
van de kamer Amsterdam als matroos naar Azië gevaren. Hij reisde vervolgens
15. GAA, PA 877, Doopsgezinde gemeente De Zon, inv. nr. 308 voor Holms testamenten
en stukken betreffende de afwikkeling van zijn nalatenschap.
16. Holm was op 4 april 1751 in de kerk ‘De Zon’ gedoopt. Zijn eerdere kinderen waren
Luthers gedoopt, kennelijk maakte Holm de overgang naar de Doopsgezinde kerk omstreeks
deze tijd.