uitgewerkte voorbeelden als suggesties - NISB

4. Het bedrijfsrestaurant
De geschiedenis van de Nederlandse cateringbranche 25 is meer dan een eeuw oud en kent een
heel bijzondere oorsprong. De oorsprong van het bedrijfsrestaurant kan van invloed zijn op het
toekomstige bedrijfsrestaurant. Daarnaast is de huidige situatie van de gemeentelijke
bedrijfsrestaurants van belang om aanbevelingen te kunnen doen.
Om de probleemstelling te kunnen beantwoorden zijn de volgende subvragen onderzocht:
1. Hoe is het bedrijfsrestaurant in zijn algemeenheid ontstaan?
2. Wat is de huidige situatie van de gemeentelijke bedrijfsrestaurants?
4.1 Ontwikkelingen
In 1889 vindt de oprichting plaats van de afdeling Rotterdam van de Volksbond tegen
drankmisbruik. Deze instelling stelt zich tot doel het misbruik van ‘bedwelmende dranken’ in de
havens tegen te gaan door alcoholvrije koffiehuizen op te zetten. Deze koffiehuizen, waarvan de
eerste geopend werd in 1899, kunnen feitelijk als de voorlopers van de huidige bedrijfsrestaurants
worden beschouwd.
Voor de opkomst van de huidige cateringbranche is ook een andere ontwikkelingslijn van groot
belang. In de periode vanaf de jaren dertig van de twintigste eeuw is duidelijk een promotie van
kantines naar personeelsrestaurants waar te nemen. De Veiligheidswet van 1934, die later is
opgegaan in de Arbo-wet, was daarbij een belangrijke stimulans. Deze wet schreef namelijk voor
dat in bedrijven met meer dan 20 personeelsleden een aparte ruimte moest komen voor het
nuttigen van maaltijden. De Delftse Gist- en Spiritusfabriek gaf in 1950 voorbeeld van een modern
personeelsbeleid door de ingebruikname van een ‘echt’ personeelsrestaurant, waarvan er in de
jaren vijftig steeds meer kwamen.
In eerste aanleg is het instellen van een bedrijfsrestaurant dus ingegeven door de wens van de
werkgever. Die daarmee beoogde het drankmisbruik in de pauzes tegen te gaan. Nevendoelstelling
was toezicht te houden op de toegestane lunchtijd van de medewerkers. Na verloop van tijd toen
steeds meer bedrijven er toe overgingen een bedrijfsrestaurant aan te bieden, al of niet gedwongen
door Arbo wetgeving, gingen medewerkers deze voorziening zien als een secundaire
arbeidsvoorwaarde 26 . Werkgevers dragen immers bij in de kosten van het productaanbod. De
gemeente Den Haag draagt voor 43% bij in de totale kosten van de restauratieve voorziening.
Uitgaande van gemiddeld tweehonderd kantoorlunches per jaar betekent het een jaarlijkse
kostenpost per werknemer van € 515,-.
Met het aanbod van etenswaren kan de werkgever ook sturen in het consumptiegedrag. Zo kennen
veel werkgevers, waaronder de gemeente Den Haag, een sociaal- en luxe pakket. Het sociale
pakket bevat de dagelijkse voedingsmiddelen zoals zuivelproducten, brood, vleeswaren, kaas, fruit
en soepen. Het luxe pakket biedt een groot aanbod van producten dat niet bijdraagt aan de
dagelijkse levensbehoeften. Naar aanleiding van de problematiek van overgewicht en het
aanbieden van een luxe pakket binnen de bedrijfsrestaurants, is door de
wereldvakbondsorganisatie onderzoek in gang gezet. Uit dit onderzoek 27 is gebleken dat
bedrijfsrestaurants mede verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van overgewicht. Er worden
immers producten (gezond, maar vooral ook ongezond) met behulp van subsidie tegen een
gereduceerd tarief aangeboden. Naar aanleiding hiervan ontstaat de vraag of het instrument
bedrijfsrestaurant ook nu weer kan worden ingezet als stuurmiddel; echter nu gericht op
gezondheid van de medewerkers.
25 http://www.bedr-horeca.nl/content.jsp?objectid=8118
26 http://www.intermediar.nl/artikel.jsp?id=84469
27 http://www.dikke-mensen.nl/content/view/963/76/
“Gezonde werknemers in een gezonde organisatie” 18