Resultaatgericht management en planning & control - Prof. dr. AFA ...
Resultaatgericht management en planning & control - Prof. dr. AFA ...
Resultaatgericht management en planning & control - Prof. dr. AFA ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
35 Nev<strong>en</strong>effect<strong>en</strong> van BBI: Aardema<br />
Be<strong>dr</strong>ijfsmatig werk<strong>en</strong>de overheid is schijn<br />
Nederlandse geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> moest<strong>en</strong> in de jar<strong>en</strong> tachtig onder <strong>dr</strong>uk van de recessie<br />
efficiënter gaan werk<strong>en</strong>. Dit be<strong>dr</strong>ijfsmatig werk<strong>en</strong> werd vastgelegd in het zogehet<strong>en</strong><br />
ʹBBIʹ, dat vrijwel overal werd omarmd als dé nieuwe be<strong>dr</strong>ijfsmatige norm. Feitelijke<br />
verandering<strong>en</strong> betroff<strong>en</strong> vooral de techniek: plann<strong>en</strong>, instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, structur<strong>en</strong>,<br />
regels. In de praktijk betek<strong>en</strong>de dit: veel staffunctionariss<strong>en</strong>, veel papier <strong>en</strong> veel<br />
nieuwe bureaucratie. Daarbij ontstond over het algeme<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> ge<strong>dr</strong>ag dat paste bij<br />
be<strong>dr</strong>ijfsmatige ideal<strong>en</strong> als ʹstur<strong>en</strong> op hoofdlijn<strong>en</strong>ʹ, ʹintegraal <strong>managem<strong>en</strong>t</strong>ʹ, ʹafspraak<br />
is afspraakʹ, ʹdec<strong>en</strong>traal t<strong>en</strong>zijʹ <strong>en</strong> ʹ<strong>planning</strong> & <strong>control</strong>ʹ. Dit concludeert<br />
organisatieadviseur Harrie Aardema in zijn proefschrift Doorwerking van BBI, waarop<br />
hij 21 november 2002 aan de Rijksuniversiteit Groning<strong>en</strong> promoveert.<br />
ʹBBIʹ staat voor: beleids‐ <strong>en</strong> beheersinstrum<strong>en</strong>tarium. Het BBI‐project werd in 1987 in<br />
het lev<strong>en</strong> geroep<strong>en</strong> door het Ministerie van Binn<strong>en</strong>landse Zak<strong>en</strong>. Om BBI te kunn<strong>en</strong><br />
invoer<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> de gezam<strong>en</strong>lijke geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in 1989 de Stichting BBI opgericht.<br />
Gaandeweg werd<strong>en</strong> de plann<strong>en</strong> ambitieuzer <strong>en</strong> veranderde de betek<strong>en</strong>is in:<br />
bestuurlijke vernieuwing, be<strong>dr</strong>ijfsvoering <strong>en</strong> informatie(voorzi<strong>en</strong>ing). Eind 1995 werd<br />
het BBI‐project beëindigd. ‘Het is e<strong>en</strong> hype geweest,’ vertelt Harrie Aardema. ‘Vrijwel<br />
alle geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> war<strong>en</strong> <strong>en</strong>thousiast, hoewel er vooraf ge<strong>en</strong> bewijs was dat het zou<br />
werk<strong>en</strong>. Het klinkt zo vanzelfsprek<strong>en</strong>d: e<strong>en</strong> transparante, zakelijke, snelle, flexibele,<br />
kost<strong>en</strong>bespar<strong>en</strong>de <strong>en</strong> resultaatgerichte overheid. Het is wat iedere<strong>en</strong> nog steeds wil,<br />
ook bijvoorbeeld voor de ministeries.’<br />
Onbedoelde nev<strong>en</strong>effect<strong>en</strong><br />
In zijn promotieonderzoek inv<strong>en</strong>tariseerde Harrie Aardema tal van mogelijk<br />
onbedoelde nev<strong>en</strong>effect<strong>en</strong> van be<strong>dr</strong>ijfsmatig werk<strong>en</strong>. ‘Er zijn binn<strong>en</strong><br />
overheidsorganisaties twee circuits ontstaan’, zegt hij. ‘Het <strong>en</strong>e circuit is intern<br />
gericht, het andere is extern <strong>en</strong> politiek gericht. De intern gerichte m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong><br />
voortdur<strong>en</strong>d aan de extern gerichte m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> om gegev<strong>en</strong>s aan te lever<strong>en</strong> voor de vele<br />
plann<strong>en</strong> <strong>en</strong> rapportages. Die werk<strong>en</strong> hier og<strong>en</strong>schijnlijk loyaal aan mee, omdat het<br />
moet. Maar in werkelijkheid prober<strong>en</strong> ze zich er zo veel mogelijk aan te onttrekk<strong>en</strong>. Ze<br />
werk<strong>en</strong> vanuit andere waard<strong>en</strong> <strong>en</strong> belang<strong>en</strong>. Ze kom<strong>en</strong> met summiere <strong>en</strong> ʹgunstigeʹ<br />
informatie. Plann<strong>en</strong> <strong>en</strong> rapportages zijn daardoor vaak weinigzegg<strong>en</strong>d. Zo is e<strong>en</strong><br />
hoop intern gedoe ontstaan waar de buit<strong>en</strong>wereld niets aan heeft. De paradox is dat het<br />
juist minder efficiënt is.’ Lat<strong>en</strong> we dit de paradox van Aardema noem<strong>en</strong>.<br />
Hoe moet het wel?<br />
‘De les is dat het invoer<strong>en</strong> of aanpass<strong>en</strong> van instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, structur<strong>en</strong> <strong>en</strong> regels niet<br />
leidt tot beter functioner<strong>en</strong>,’ concludeert Harrie Aardema, ‘De volgorde moet word<strong>en</strong><br />
omge<strong>dr</strong>aaid. De kwaliteit van organisaties wordt bepaald door ge<strong>dr</strong>ag van m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>.<br />
Hun werkelijke informatiebehoeftes blijv<strong>en</strong> vaak verborg<strong>en</strong>. Gereedschapp<strong>en</strong> word<strong>en</strong>
Change language