van doel naar middel - Index of - Het Financieele Dagblad

DENKTANK
SEPT 2009
10
HERVORMINGEN
OFFERS
BETALEN
ZICH UIT
Herstel van de wereldeconomie lijkt nabij, maar de overheid heeft haar kruit al
verschoten. Breek daarom cao’s open en kweek een nieuwe moraal.
economie langdurig op een lager pitje
1RECESSIES KOMEN MET DE SNELHEID van het onweer,
maar gelukkig trekken de wolken ook weer weg. De
vloed aan cijfermateriaal over het tweede kwartaal
bevestigt steeds dezelfde boodschap. De vrije val van
de economie, die meer dan twee kwartalen duurde
en de diepste was sinds de Depressie van de jaren dertig, is
gestuit. In Frankrijk, Duitsland en Amerika is de inkoopmanagersindex
zelfs alweer boven de 50 punten uitgekomen,
wat wijst op toename van de economische activiteit.
Daarmee is wel ongeveer alles gezegd. Het herstel is niet
krachtig. Of je nu kijkt naar de autoverkopen, de exporten of
de consumentenbestedingen, alles draait nog steeds op een
veel lager pitje dan een jaar eerder.
Bovendien leunt het herstel zwaar op de overheden.
Nooit eerder hebben overheden wereldwijd hun tekorten
zo massaal en zo snel laten oplopen. In de Verenigde Staten
komt volgens het Budget Offi ce het federale tekort dit
jaar uit het fabelachtige bedrag van $1.587 miljard, oftewel
11,2% van het Amerikaanse bruto binnenlands product
(bbp). Per huishouden komen de federale bestedingen dit
jaar uit op bijna $31.000, waar tegenover slechts $18.000
aan belastinginkomsten staan.
In Europa gaat het minder hard, maar ook daar liggen de
overheidstekorten overal ruim boven de 5% van het bbp.
Vooruitlopend op het economisch herstel hebben de effectenbeurzen
het beste eerste halfjaar sinds tijden achter de
rug. Maar het is voorbarig te stellen dat een nieuwe bloeiperiode
is aangebroken.
Volgend jaar wil de regering-Obama beginnen met het
terugdringen van het Amerikaanse overheidstekort, dat dan
met meer dan $200 miljard omlaag moet. Minister van fi -
nanciën Larry Summers kondigde in augustus een majeure
beleidswijziging aan: Amerika moet de economie meer op
de export richten en de binnenlandse besparingen structureel
opvoeren. De Amerikaanse consument is al begonnen
met dat laatste.
Dit betekent dat Amerika niet langer de rol gaat spelen
van spender of last resort.
De gevolgen voor de wereldeconomie zijn ingrijpend,
want de groei van Aziatische economieën is sterk afhankelijk
van Amerikaanse afnemers. Binnenlandse consumptie
in landen als China moet soelaas bieden, maar dat kost tijd.
De Chinese consumptie bedraagt dit jaar nog slechts 15%
van de Amerikaanse. De Aziatische landen samen (inclusief
India, exclusief Japan) komen niet verder dan 38%. Om de
wereldhandel in evenwicht te trekken, wordt Azië gedwongen
tot enorme hervormingen in de binnenlandse economieën.
Die aanpassing komt wel op gang, al zal het jaren
duren. Voeg daarbij dat kredietverlening niet snel weer uitbundig
zal worden, terwijl de middelen van overheden uitgeput
raken, en het perspectief gloort van een lange periode
met lagere groei dan we de laatste decennia gewend waren.