van doel naar middel - Index of - Het Financieele Dagblad

More documents

Recommendations

Info

DOSSIER SEPT 2009 56 is gebaseerd op de klassieke vennootschap. Maar intussen zijn veel ondernemingen de facto een partnership van kenniswerkers. Dat is een niet minder dan een stille revolutie, die het fundament wegslaat onder de traditionele machtsverhoudingen tussen bestuur, management en aandeelhouders. Dit zou gevolgen moeten hebben voor onze instituties. Het polderinstituut bij uitstek, de Sociaal-Economische Raad (SER), is er nog steeds op gericht om de tegenstelling kapitaal-arbeid in goede banen te leiden. Maar het dominante conflict in onze samenleving is nu de tegenstelling kennis-zeggenschap. Ook premier Balkenende wijst op deze verandering, door de belangen van de zzp’ers te bepleiten. In de internetindustrie is al duidelijk een digitaal socialisme zichtbaar. Bedrijven en initiatieven als Wikipedia, De financiële crisis lijkt een abrupt einde te maken aan het tijdperk waarin nettowinst er niet toe deed en de prestaties van ondernemingen werden gemeten aan de hand van (toekomstige) kasstromen en ‘waardecreatie’. Een ruw afscheid van exotische winstbegrippen als ebit, ebita of ebitda, die bestuurders de vrijheid gaven om hun resultaten selectief te presenteren. Nettowinst als enige eerlijk meetmethode voor de prestaties van een bedrijf, zwarte cijfers onder de streep als het ultieme bewijs dat een onderneming gezond is en goed wordt geleid. Gewoon weer Youtube, Twitter en Flickr hebben de macht van traditionele media gebroken. Dit digitaal socialisme wijzigt de machtsverhoudingen in de samenleving. Burgers kunnen zich zo krachtig organiseren dat de staat machteloos is. Bedrijven hebben vrijwel geen verweer tegen meningsvorming via internet en kunnen worden gedwongen om producten van de markt te halen. Bij een crisis vallen mensen vaak terug op bekende modellen en opvattingen. Zo wordt vaak gesteld dat we niet meer moeten sturen op aandeelhouderswaarde, maar op stakeholderwaarde. Dan wordt wel vergeten dat de Amerikanen in de jaren zeventig van de vorige eeuw juist afscheid hebben genomen van die stakeholderwaarde, omdat die tot zulke pervers gedrag van ondernemingsbestuurders leidde dat de economie er onder leed. Bedrijven ouderwets veel nettowinst laten zien en stevig dividend uitkeren. Vanwaar deze nostalgie? Echte ondernemers moeten er niets van hebben. Ze zien winst niet als doel maar als een middel om te kunnen ondernemen. Aandeelhouders en banken leggen in hun ogen geld op tafel zodat kan worden geïnvesteerd en geacquireerd. Ze vinden het tegennatuurlijk als het bedrijf niet met het verstrekte kapitaal aan de slag gaat, maar een deel als dividend teruggeeft. Winst maken en dividend uitkeren stamt uit de tijd dat aandelen een inkomstenbron waren voor weduwen en wezen. Moderne aandeelhouders hielden te grote reserves aan, deden te weinig aan verbetering van de arbeidsproductiviteit, en vernietigden kapitaal door de levenscyclus van oude producten en technologieën te verlengen. De concentratie op aandeelhouderswaarde blies de Amerikaanse economie nieuw leven in. Dat middel heeft zo goed gewerkt dat het een doel op zichzelf is geworden. Daardoor lijden we nu collectief aan vergiftiging door dit medicijn. De ontgifting zal heel wat sneller gaan als de essentiële rol van kenniswerkers wordt erkend, en zijn beslag krijgt in zeggenschap, winstdeling en verdeling van risico’s. ■ Hans Strikwerda is hoogleraar organisatieleer en organisatieverandering aan de UvA, en adviseur bij Nolan Norton & Co DIVIDEND FOUTE NOSTALGIE Winst maken en dividend uitkeren is een teken van slecht ondernemerschap. door BERT VAN KALLES CURRENT OPERATING INCOME Nieuwe maatstaf voor winstgevendheid waarmee het resultaat kan worden voorspeld daarentegen meten hun rendement af aan de waardevermeerdering die de onderneming boekt en die bij beursfondsen zichtbaar wordt op het koersenbord. Wie om cash verlegen zit, kan gewoon een deel van zijn aandelen verkopen. Hoge nettowinst hoeft geen teken van kracht en gezondheid te zijn. Gezond wantrouwen is zelfs op zijn plaats. Bedrijven kunnen hun winst laten pieken door niet te investeren of te bezuinigen op essentiële uitgaven. Dát is pas slecht ondernemerschap. Nettowinst is voor boekhouders. Opbrengsten hoeven geen ontvangsten te zijn, en uitgaven geen kosten. Winst NON-CURRENT OPERATING INCOME Resultaat dat niet afkomstig is uit doorlopende bedrijfsactiviteiten
kan flink worden gemanipuleerd en hoeft weinig te zeggen over de werkelijke prestaties van een onderneming. De gouden regel uit de financiële wereld luidt niet voor niets: ‘Cash is a fact, profit is an opinion.’ In het voetspoor van de ‘winstrevival’ is ook een stevig eigen vermogen plots weer synoniem voor een gezond bedrijf. Maar het oppotten van winst zet wel een rem op ondernemerschap. De hang naar het verleden miskent de excessen die met de jacht op winst gepaard gingen. Goedbetaalde bestuurders verschansten zich achter beschermingswallen en wuifden de roep van aandeelhouders om waardecreatie weg. En de overheid die nu kritiek heeft op de mores van het bedrijfsleven, graaide graag mee. Menig (semi)nutsbedrijf is via superdividend leeggezogen nadat de winst was opgevoerd ten koste van investeringen en over de ruggen van klanten. Natuurlijk heeft het ‘winstloze’ tijdperk ook geleid tot excessen. Vooral door het uitkeren van ongelimiteerde bonussen en door extreme financiering door de ‘aasgieren’ uit de financiële wereld. Ondernemingsbestuurders prediken dat winst op korte termijn geen doel mag zijn. Dat zou de crisis ons hebben geleerd. Maar om beloning en bonus weer te koppelen aan boekhoudkundige nettowinst is net zo kwalijk. Het kan niet de bedoeling zijn dat de bestuurders net als vroeger weer met rust worden gelaten en hoge vergoedingen opstrijken die niet gekoppeld zijn aan heldere prestatie-eisen. De essentiële vraag voor ondernemers, beleggers en bestuurders was, is en blijft: de winst is goed, maar hoe zit het met de prestaties? ■ Bert van Kalles is redacteur van Het Financieele Dagblad INCOME FROM CONTINUING OPERATIONS Winst uit doorlopende bedrijfsactiviteiten, exclusief speciale baten MAATSCHAPPELIJKE ONDERNEMING SPEELBAL Met de overheid als aandeelhouder zou er minder op winst gejaagd worden. Helaas werkt het niet. door HANS KAMPS Ab Klink, de minister van Volksgezondheid, vertrouwt private marktpartijen niet. Ze mogen hun geld weliswaar in de gezondheidszorg investeren, maar het er niet met dividend uithalen en zeker geen invloed op het beleid uitoefenen. Daar komt maar narigheid van. En zo kan het gebeuren dat het noodlijdende Vlietland Ziekenhuis NIEUWE BUSINESS- MODELLEN 4 Licensing agents Hoe slecht het ook gaat, ideeën blijven geld waard. Bedrijven betalen graag voor nieuwe productideeën of vindingen. Licensing agents die daar een neus voor hebben, zitten op rozen. geen coöperatie met zorgverzekeraar DSW kon aangaan en het benodigde geld aan zijn neus voorbij zag gaan. Er was weinig gemor te horen. Immers, de markt heeft de afgelopen twee jaren collectief gefaald. Winst is een besmet begrip geworden. En de ondernemer is een dikke man met een sigaar die de arbeiders uitbuit. Ooit kozen we voor een zogenoemde ‘georiënteerde markteconomie’: de markt heeft het primaat maar wel binnen de door de overheid bepaalde kaders. Verleden tijd. Die kaders bleken niet afdoende om het beest van de markt in zijn hok te houden. Het streven naar winstmaximalisatie blijkt fataal te hebben gewerkt. Genoeg geprivatiseerd dus in de zorg, het vervoer, de energie en in al die andere sectoren die een publiek belang dienen. Echter, de keuze tussen markt of overheid is meer dan ideologie. Het gaat ook om het meest efficiënte mechanisme om goederen en diensten bij de klant te krijgen. En wat zijn de gevolgen als het streven naar winstmaximalisatie de nek wordt omgedraaid? Dan kan het falen van de overheid wel eens groter zijn dan dat van de markt. In efficiency en klantgerichtheid blinken ambtelijke bureaucratieën namelijk zelden uit. Ambtenaren, zo betoogde de Amerikaanse hoogleraar William Niskanen al in het begin van de jaren zeventig, maximeren niet de winst maar hun budget in termen van geld en personeel. Het budget van de overheid is als de bonus van de markt. Daar heeft dit kabinet wat opge- NON-RECURRING INCOME Incidenteel behaalde winst uit doorlopende bedrijfsactiviteiten SEPT 2009 57
Page 1 and 2:
2 MAANDELIJKS MAGAZINE • NUMMER 3
Page 5 and 6: Redactie Jan Fred van Wijnen (chef)
Page 7 and 8: 41 PROGNOSE 62 SCENARIO’S: STAD E
Page 9 and 10: DISTRIBUTEUR MARTINSHOF BV 088-6550
Page 11 and 12: 1 LAGE GROEI De economische groei z
Page 13 and 14: ethiek what’s in it for us 5MINDE
Page 15 and 16: SUMMIT2010 ‘THE EMPIRES OF THE FU
Page 17 and 18: Er is meer in het leven dan een Vol
Page 19 and 20: Pensioenmanagement volgens AZL Een
Page 21 and 22: ‘IK SPRAK BETER FRANS DAN MENIG G
Page 23 and 24: een moslim”, in plaats van Amster
Page 25 and 26: okkaanse Nederlander wordt het je b
Page 27: VERDER Helium-3, waterstof en urani
Page 30: NIEUWER Aardgas: de oceaan is een v
Page 33 and 34: DIEPER Zuid-Afrikaans goud: recordp
Page 35 and 36: De uitweg uit de kredietcrisis moet
Page 37 and 38: Ten derde moet goed worden beseft d
Page 39 and 40: als Canada en een aantal Aziatische
Page 41 and 42: JONGE MANAGERS NIET UIT HET VELD TE
Page 43 and 44: ‘IN DE OPGAANDE ECONOMIE HEBBEN W
Page 45 and 46: ‘HET WILDE IS ER WEL AFGEGAAN BIJ
Page 47 and 48: ‘IK ZEG VAKER NEE, DAARDOOR LIJKT
Page 49 and 50: WINST VAN DOEL NAAR MIDDEL 50 54 56
Page 51 and 52: Obsessie met winst: Banken ontspoor
Page 53 and 54: NIEUWE OPENHEID Zeggenschap: Aandee
Page 55: kunnen erger zijn dan de kwaal. De
Page 59 and 60: vonden: de maatschappelijke onderne
Page 61 and 62: Werken aan een cost/income ratio va
Page 63 and 64: 1 DORP ONDER TOEZICHT Innovaties en
Page 65 and 66: en tot een dynamische metropool met
Page 68 and 69: PROGNOSE SEPT 2009 68 OMGEVING 1 SE
Page 70 and 71: “Nederland zet zich schrap voor z
Page 72 and 73: PROGNOSE SEPT 2009 72 juiste moment
Page 75 and 76: KRANTENLAND THEATER ZONDER PUBLIEK
Page 77 and 78: De inkomsten van een krant (adverte
Page 80 and 81: Private Even private Het zijn turbu
Page 82 and 83: INZICHT SEPT 2009 82 Wereldgeschied
Page 84 and 85: INZICHT SEPT 2009 84 KANNIBALISEREN
Page 86 and 87: INZICHT SEPT 2009 86 Geopolitiek ma
Page 88 and 89: INZICHT SEPT 2009 88 2009 2017 CANA
Page 90 and 91: INZICHT SEPT 2009 90 PROGNOSE Energ
Page 93 and 94: universiteiten RESEARCH UPDATE Nede
Page 96 and 97: UITZICHT SEPT 2009 96 ‘‘ CANADA
Page 98 and 99: OUTLOOK DECEMBER 2009 INTERVIEW DOS
Page 100: Nuon helpt. 5% beter af dan de mark
show all

van doel naar middel - Index of - Het Financieele Dagblad

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?