van doel naar middel - Index of - Het Financieele Dagblad

okkaanse Nederlander wordt het je
bijna verboden om Mulisch te lezen,
of Reve. Een Marokkaan of een Turk
die het Concertgebouw bezoekt wordt
vreemd aangekeken: Rembrandt en
Van Gogh zijn niet van jou. Weer
steekt dat essentialisme de kop op. En
dus gaat deze generatie zelf proberen
om invulling te geven aan een eigen
cultuur, een eigen identiteit. Wat je
dan krijgt is een soort nepcultuur, samengesteld
uit losse flarden. Zoals de
rai-muziek die die jongens heel hard
uit de boxen van hun auto laten schallen
– vreselijk. Die muziek komt niet
eens uit Marokko maar uit Algerije.
En toch denken ze: “Dit is mijn cultuur,
hier moet ik dus van houden.”
En dan krijg je ook de meiden die zo
nodig een hoofddoek moeten dragen,
“want ik ben moslima”.’
Wat doen we wel goed?
‘Het is een goed idee dat er nu van
migranten wordt verlangd om een inburgeringscursus
te volgen. Zo krijgen
mensen de kans om hun samenleving
te leren kennen en zich de taal eigen te
maken. Als je in een nieuw land komt
wonen, moet je de geschiedenis kennen
en de taal. Bovendien vergroot
inburgering de kansen op een baan.
Turkse vrouwen die hier al twintig
jaar wonen, krijgen nu pas grip op de
Nederlandse samenleving. Ze kunnen
veel meer naar buiten treden. Dat is
natuurlijk een compleet andere benadering
van het multiculturalisme dan
twintig jaar geleden. Toen werd een
geboren Amsterdammer apart onderwezen
in de taal van zijn voorouders;
nu is het juist andersom.’
En hoe kunnen we het nog beter doen?
‘Waar je naartoe moet is een gezamenlijke
cultuur, op basis van universele
normen en waarden. Iedere baby
is een tabula rasa. Neem álle kinderen
mee naar het Concertgebouw, het
museum, geef ze allemaal muziekles,
laat ze allen kennismaken met de Nederlandse
schrijvers en schilders.’
Dat is alweer de volgende generatie. Hoe
kun je de huidige generatie allochtonen
stimuleren?
‘Verstrek uitsluitend subsidies aan
instanties die niet tot verzuilde clubs
behoren. En laat het onderhoud van
‘HET ISLAMISME IS OP
DE TERUGWEG OMDAT
ER EEN GENERATIE
MAROKKANEN AANKOMT
DIE HET GOED DOET’
kerk en moskee over aan de mensen
die dat willen.’
Als u deze ideeën en trends op een rij
zet, hoe ziet Nederland er dan over tien
jaar uit?
‘Ik ben van huis uit econoom, dus ik
denk altijd in scenario’s. Je kunt een
worstcasescenario bedenken waarin
de afscheiding van een groot deel van
de Nederlandse bevolking – noem ze
moslims of Marokkanen – is verergerd.
In dat scenario heb je echte getto’s.
Dan kun je als blonde autochtoon
in Bos en Lommer niet meer gewoon
op straat lopen. Of krijg je in Gouda
een islamitische meerderheid bij de
gemeenteverkiezingen, die dan besluit
een soort sharia in te voeren.’
Vindt u dat waarschijnlijk?
‘Ik denk het niet. Ik denk eerder dat
de invloed van het islamisme, zelfs
het islamisme in moderne kleren à
la Tariq Ramadan, langzamerhand
gaat tanen, domweg omdat je nu een
nieuwe generatie krijgt van Marokkanen
die het eigenlijk goed doet. Toen
ik bij de Vrije Universiteit werkte, waren
er veel Marokkaanse meisjes bezig
met een studie rechten of medicijnen.
Ook Marokkaanse jongens, trouwens.
Als er op zeker moment een kritische
massa is bereikt, heb je als jonge Marokkaan
de keuze uit twee rolmodellen:
óf de bebaarde gek in een khamiz
die staat te fulmineren tegen Europa
óf de Marokkaan die een leuke baan
heeft, goed in zijn vel zit en ook herkenbaar
is. Ik denk dat de meesten
dan voor dat laatste kiezen.’
Kan de overheid dit scenario een handje
helpen?
‘De rol van de Nederlandse regering
en van Europa is cruciaal. Zo’n kritische
massa moet er echt komen. Ik
sluit niet uit dat er een periode van
positieve discriminatie nodig is waarin
mensen met goede diploma’s – laat
ik heel duidelijk zijn: gelijkwaardige
diploma’s, mensen met dezelfde potentie
en talent – heel snel op een prominente
plaats komen. Heel snel een
jonge Marokkaanse vrouw als procureur-generaal,
bijvoorbeeld. Maar dan
wel zonder hoofddoek, hoop ik.’
Zou het zo erg zijn als ze wel een hoofddoek
draagt?
‘Ja, dat zou ik erg vinden. Dat zou
namelijk een bevestiging zijn voor
Wilders, die blijft zeggen dat zulke
jongeren anders zijn en ook anders
willen blijven. Maar als zo’n vrouw
geen hoofddoek draagt – en het is helemaal
niet nodig om als moslima een
hoofddoek te dragen – dan pas is er
een echt publiek domein waarin je als
moslim gewoon Nederlander bent, en
een privédomein waarin de rest zich
afspeelt. En daar kan de politiek dus
een rol in spelen.’
U vertoont enige zendingsdrang.
‘Voor mijn smaak is dat een beetje
te religieus. Maar bij gebrek aan een
beter woord, dat klopt. Ik wil heel
graag een lans breken voor het soort
samenleving dat ik meemaakte toen
ik voor het eerst in Nederland kwam.
Het Amsterdam van 1990. Het was
een fantastische manier van leven,
een fantastische samenleving. Laten
we dat in godsnaam beschermen voor
aanvallen van buitenaf.’ ■
Lien van der Leij en Jan Fred
van Wijnen zijn redacteuren van
Het Financieele Dagblad
SEPT 2009
25