van doel naar middel - Index of - Het Financieele Dagblad

INZICHT
SEPT 2009
82
Wereldgeschiedenis en de toekomst (2)
WAPENS EN HANDEL
We staan op de rand: of verdere globalisering, of we
accepteren een versnipperde wereld net als vroeger.
Ronald Findlay and
Kevin H. O’Rourke,
Power and Plenty:
Trade, wars and the
world economy in the
second millennium,
Princeton: Princeton
University Press.
‘We kunnen niet oorlog
voeren zonder handel en geen
handel drijven zonder oorlog’
schreef Jan Pieterszoon Coen,
VOC-gouverneur-generaal. Dat
stellen ook de auteurs van ‘Power
and Plenty’: wapens dwingen
handel af. Dat gold voor Engeland,
voor de Chinese keizer
en de Turkse sultan.
Het Westen verwierf wereldheerschappij
door drie gebeurtenissen:
de pest decimeerde
de middeleeuwse bevolking
en bracht meer welvaart door
hogere lonen, goedkoop land en
kapitaal voor de overlevenden,
de ontdekking van zeeroutes
naar Amerika en Azië bracht
meer welvaart door handel, en
de industriële revolutie bracht
Economie van de terreur (3)
DE ROL VAN GENEN
Een boek over natuurlijke selectie en welvaart. De
uitkomst is bemoedigend: genen zijn niet bepalend.
Waarom is de hele wereld
nu niet even rijk? Waarom was
er geen blijvende welvaartsgroei
vóór 1800? Waarom onderging
Engeland een industriële revolutie?
Deze drie vragen hebben
slechts één antwoord, stelt ‘A
Farewell to Alms’: erfelijkheid.
Rijke Engelsen waren zuinig,
werkten hard, investeerden in
een opleiding en waren slim.
Ze gaven dat door opvoeding en
genen door aan hun kinderen,
die noodgedwongen beneden
hun stand trouwden. Sinds 1200
stierven zo ‘luie’ armen uit en
vermenigvuldigen verarmde
rijken zich als de konijnen. Door
Engelands politieke stabiliteit
deden ze dit alleen daar, niet
elders. En omdat deze voortplanting
eeuwen kost is nu niet de
hele wereld rijk.
Arme landen kunnen het dus
wel schudden, want hun inwoners
hebben een ‘luie’ instelling.
Het doet verdacht veel denken
aan geschriften van Duitse academici
in de jaren dertig, maar
gelukkig is het ongelijk van de
Gregory Clark,
A Farewell to Alms:
A brief economic
history of the world,
Princeton: Princeton
University Press.
meer welvaart door nieuwe
technologie.
Rond 1900 bereikte het Westen
een hoogtepunt en was er bijna
een wereldmaatschappij. Maar
twee wereldoorlogen en een depressie
later was de wereldhandel
gedesintegreerd. Pas eind
vorige eeuw waren we weer
terug waar we honderd jaar eerder
waren.
Voortduring van de globalisering
is in geen geval vanzelfsprekend.
Net als in 1914 kunnen
politieke bewegingen, mogelijke
conflicten en depressies ons opnieuw
terug bij af brengen.
De sleutel is de inkomensverdeling,
schrijven de auteurs: wordt
die te scheef, dan kan sociale
wetgeving cohesie in stand
houden en een versnippering
van de maatschappij voorkomen.
Negeren we deze boodschap,
dan is het gedaan met de vrijhandel
en keren we terug naar
de wereldoorlogen, revoluties
en depressies van de twintigste
eeuw. —GB
theorie aangetoond. Volgens
biologen is genetische overdraging
nauwelijks mogelijk en
economen stellen vast dat landen
als China en India industrial
powerhouses zijn geworden,
niet door genetische manipulatie
maar door institutionele
factoren, zoals het vervangen
van centrale planning door een
markteconomie. En daar is lef
voor nodig, geen erfelijke voorbestemdheid.
—GB