Untitled - Stichting Papua Erfgoed

Een verwantschapsterm kan symmetrisch zijn, als nl. beide
personen elkaar met dezelfde term aanduiden, bijv. broers, ofwel
asymmetrisch, als beide personen elkaar met een verschillende
term aanspreken, bijv. vader-zoon. Een asymmetrische
term wijst op verschil van status: de vader heeft een andere status
dan de zoon. 13
Tenslotte kan men nog onderscheid maken tussen de referentie-term
en de aanspreekterm, bijv. moeder-mama. Wegens de
grote differentiatie van verwantschapsverhoudingen in de niet-
Westerse gemeenschappen onderzoeken de etnologen meestal
alleen de eerste termen (bijv. het onderscheid in de verhouding
met de moeder en de schoonmoeder). Men heeft aan dit onderzoek
al de handen vol. Toch vindt men in de aanspreekterm
meestal een betere aanwijzing voor de concrete verhouding en de
rol van de betreffende relatie. Bij ons zal men bijv. zijn schoonmoeder
ook met de naam van 'moeder' aanspreken en niet met
'schoonmoeder'. u
Om ondanks de grote differentiatie toch een overzicht te
krijgen in de uiteenlopende verwantschapsverhoudingen, hebben
R. H. Lowie 15 en P. Kirchhoff 16 op grond van de voorkomende
termen de volgende classificatie in de verwantschapsverhoudingen
voorgesteld; zij steunt op de vier manieren die mogelijk
zijn om onder één benaming de vader, vadersbroer en
moedersbroer samen te vatten of door verschillende benamingen
deze relaties juist te onderscheiden. Corresponderende termen
groeperen of scheiden dan ook de moeder, moederszuster en
vaderszuster.
1. De eerste groep vat onder dezelfde term de drie personen
samen, nl. vader, vadersbroer en moedersbroer; deze drie liggen
trouwens in hetzelfde horizontale vlak, behoren tot dezelfde
generatie. Men spreekt daarom wel van 'generation type'. Voor
generatie-verschil bijv. vader-grootvader, heeft men aparte
termen. Onder één term vat men ook samen: moeder, moederszuster
en vaderszuster; dit zijn allen 'moeders'. Men noemt dit
het Hawaï-systeem. Men treft het o.a. ook in Micronesië. 17
Dit verwantschapssysteem is meestal bilateraal.
2. Bij de tweede groep gebruikt men drie onderscheidende
termen om vader, vadersbroer en moedersbroer aan te duiden
en eveneens drie termen voor moeder, moederszuster en vaderszuster.
3. De derde groep kent twee termen: de eerste voor de vader
85