Untitled - Stichting Papua Erfgoed

lijksklas van de moeder. Dit avunculaat verklaart W. Schmidt
uit een vermenging van het moederrecht met het vaderrecht.
Als historische vermenging is dit moeilijk te bewijzen. Functioneel
beschouwd, vindt men in elk gezin een zekere taakverdeling
tussen man en vrouw en dus een zeker vaderrecht én moederrecht.
Men treft dit twee-klassen-systeem o.a. in Melanesië en
Australië. 43 Het moederrecht met twee-klassen-systeem (evenwel
zonder landbouw) wordt eveneens aangetroffen bij de
Noordwest-Indianen van Noord-Amerika, bij de Tlingit en
Haida; het moederrecht met vierklassen-systeem bij de Tsimshian
(eveneens Noordwest-Amerika). Deze stammen beoefenen
hoofdzakelijk de visvangst. 44 Het moederrecht met tweeklassen-systeem
vindt men vervolgens bij de zg. sneeuwschoencultuur
van vele, meer in het binnenland wonende, Dene-stammen,
ook hier eveneens zonder landbouw. 45 Uit de vermenging
met het totemisme ontstaat bijv. in Australië vlgs W. Schmidt
het vier-klassen-systeem. 46 En uit een secundaire vermenging
met het twee-klassen-systeem is dan het boven beschreven ingewikkelde
acht-klassen-systeem gegroeid, bijv. bij de Aranda
in Centraal-Australië 47 , maar, zoals we zagen, ook in andere
gedeelten van Australië.
Met het ontstaan van het twee-klassen-systeem verbindt W.
Schmidt het matrilokaat, waarbij de matrilineale groep de ingezeten
groep en de patrilineale groep de nieuw-aangekomenen
vormt. Hierdoor ontwikkelen zich, zoals we al opmerkten, de
moieties. Dikwijls hebben ze totemistische kenmerken; het worden
dan twee clans, bijv. van de valken en de kraaien zoals in
Zuidoost-Australië. Soms bestaat er een tegenstelling van zonmaan
of van heldere-donkere maan. 48 Soms heeft elke huwelijksklas
een aantal totem-clans. Aanvankelijk is er nog een lokale
exogamie, ofschoon de twee of vier huwelijkskiassen in
hetzelfde dorp kunnen wonen, maar dan gescheiden van elkaar.
In Oceanië en Noordwest-Amerika (de verst verwijderde gebieden
van de waarschijnlijke oorsprong van het tweeklassenstelsel)
leven de phratries echter dikwijls in hetzelfde dorp door
elkaar; er bestaat dan alleen exogamie van de huwelijksklassen.
49
De tegenwoordige cultuurhistorische richting evenwel beschouwt
deze samenhang van het twee-klassen-systeem met het
matrilineaat als niet-bewezen; Fr. Graebner en W. Schmidt
zagen tussen beide maatschappelijke verschijnselen nog een his-
217