Borging van de constructieve veiligheid in 15 bouwprojecten

De constructie
Het bouwwerk bestaat uit twee verkeerstunnels ieder met 2x2
rijstroken. Lengten van de tunnels respectievelijk 2,4 km en 1,2
km. Grote delen van de tunnel liggen direct onder het maaiveld
met stedelijke functies op de tunnel; ter plaatse van de rivierkruising
en bijbehorend stroomgebied ligt de tunnel op een
diepte van ca 12 meter. De toegepaste bouwmethoden en constructies
zijn:
• Folieconstructie (een afgezonken folie met zandballast, taluds
en vernagelde wanden).
• Damwanden en onderwater beton, verankerd in de ondergrond.
• Afzinkmethode: het afzinken van in een bouwkuip gemaakte
tunnelmoten.
• Droog ontgraven en bouwen van de tunnel in moten.
Tot het werk behoren ook twee dienstengebouwen.
De deelnemers in het bouwproces
De opdrachtgever heeft tijdens de opstelling van de vraagspecificatie
een team onderleiding van een projectmanager. Na gunning
wordt een contractmanager (in deeltijd op project) aangesteld
en een hoofdtoetser alsmede enkele opzichters (allen voltijds).
Door personeelswisselingen zijn de opstellers van de vraagspecificatie
vaak niet meer beschikbaar voor de toetsing. Opzichters
houden voeling met de uitvoering (geen dagelijkse controle), dit
werkt goed en preventief; het volledig laten vervallen van toetsing
werkt niet goed en leidt tot onomkeerbare missers. De controle
die plaatsvindt is de controle of de uitvoerder zich aan de in het
kwaliteitsplan en risicobeheersplan opgestelde procedures houdt
(inspecties, materiaalonderzoek, etc.). Steekproefsgewijs werden
enkele controles/onderzoeken van de opdrachtnemer door de
opdrachtgever in duplicaat uitgevoerd om de betrouwbaarheid
van de uitkomsten te toetsen. De opdrachtgever gebruikt het
betalen van de termijnen als pressiemiddel als naar haar mening
niet voldoende is aangetoond dat aan de kwaliteitseisen is voldaan.
De aannemer is een combinatie van twee bedrijven, waarbij een
bedrijf de leading partner is die ook de opdracht formeel heeft
gekregen. Voor de aannemer is gedurende het bouwproces een
aantal functionarissen in een projectorganisatie aan het werk.
Aan het hoofd van deze organisatie staat een projectdirecteur.
32
Deze stuurt de twee projectleiders en de stafonderdelen voor
KAM en V&G, risicomanagement, planning/wijzigingen en de
administratie en het projectsecretariaat. In de loop van het
bouwproces zijn de projectleiders (voor beide tunnels was een
afzonderlijke projectleider) voor de aannemer de belangrijkste
functionaris. Deze stuurt de hoofduitvoerder en de hoofdwerkvoorbereider
aan alsmede de ontwerpleider. Van alle functionarissen
is in het kwaliteitsplan een uitgebreide beschrijving van de
taak, de verantwoordelijkheden en de bevoegdheden opgesteld.
De ontwerpleider van de aannemer werkt op basis van de
vraagspecificatie in de aanbiedingsfase aan een ontwerp dat de
kansen op een opdracht maximaliseert (in dit geval voldoen aan
de vraagspecificatie en de laagste prijs). Na verkrijging van de
opdracht volgt een grondig ontwerp- en engineeringproces. Het
ontwerpbureau past zelf controle toe in de vorm van collegiaal
overleg en interne controle tekeningen. Ook het werk van uitbestede
diensten wordt gecontroleerd. Op eigen initiatief is een
controle bureau ingeschakeld voor toetsing van ontwerp en detailengineering
( sterkte, stijfheid, duurzaamheid, waterdichtheid).
Stukken worden ter goedkeuring ingediend bij de opdrachtgever.
Deze toetste het ontwerp, naar mening ontwerper op professionele
wijze. Het ontwerp is door de opdrachtgever ingediend bij de
gemeente voor de aanvraag van de bouwvergunning en naar aanleiding
van de eisen in de bouwvergunning. De intensieve toetsing
door de gemeenten werd als overbodig ervaren. Deze controle
leek volgens de ontwerpleider meer op discussie over interpretatie
van normen en geldigheid van regels voor dit geval. Het is
volgens de ontwerpleider ook controle op controle en deels nog
eens erg detaillistisch ingevuld; vroeg ook veel extra inspanning.
Budgetten voor ontwerp en engineering worden vooraf geschat
maar als meer nodig is wordt dat altijd gehonoreerd.
De opdrachtnemer heeft een kwaliteitsplan opgesteld dat aansluit
op de eisen die in het contract zijn gesteld aan organisatie
en proces, producteisen en risico’s. In het kwaliteitsplan zijn
de verantwoordelijkheden voor het bouwproces nadrukkelijk
benoemt. In de risico-inventarisatie zijn de mogelijke risico’s voor
de bouw beschreven die de aannemer onderkent. Ook de risico’s
die de opdrachtgever heeft benoemt zijn hierin beschreven.
De diensten Bouw en Woningtoezicht van de twee gemeente
(twee bouwvergunningen) hebben geconcludeerd dat een toetsing