Documentatiebundel deel 2 - Contrast :::. Law Seminars

daadwerkelijk een beslissende invloed wordt uitgeoefend
20 ) buiten het toepassingsgebied van de richtsnoeren
vallen. 21 Evenmin verzet art. 101 VWEU zich tegen
overeenkomsten tussen concurrenten waarvan geacht
wordt dat zij niet belangrijk genoeg zijn om de mededinging
te beperken: De minimis non curat praetor. 22
Voor horizontale overeenkomsten geldt dat – voor zover
niet wordt overgegaan tot prijsvaststelling, marktverdeling
en outputbeperkingen – vermoed wordt dat
zij de mededinging niet ongunstig kunnen beïnvloeden
indien het gezamenlijke marktaandeel van de
partijen bij de overeenkomst op geen van de relevante
markten waarop de overeenkomst van invloed is, groter
is dan 10%. 23
De vijf samenwerkingsovereenkomsten zijn immers
alle «horizontaal» van aard: het betre steeds overeenkomsten
gesloten tussen daadwerkelijke of potentiële
concurrenten. 24 «Verticale» overeenkomsten daarentegen
worden gesloten tussen ondernemingen die
werkzaam zijn in een verschillend stadium van de productie-
of distributieketen. 25 Deze standaardde nities
vergen wel enige nuance. Ook concurrerende ondernemingen
gaan immers veelvuldig overeenkomsten aan
die klassiek als «verticaal» worden beschouwd. Men
denke bijvoorbeeld aan een distributieovereenkomst
tussen concurrerende postbedelingsbedrijven. Het zou
echter verkeerd zijn te denken dat dergelijke overeenkomsten
exclusief moeten worden beoordeeld aan de
hand van de verticale groepsvrijstellingsverordening
en de verticale richtsnoeren. Het omgekeerde is haast
waar: alleen wanneer concurrenten niet-wederkerige
verticale overeenkomsten sluiten, bestaat de kans 26 dat
20 In het bijzondere geval waarin een moedermaatschappij 100% van
het kapitaal in handen hee van een dochteronderneming, kan deze
moedermaatschappij een beslissende invloed uitoefenen op het gedrag
van deze dochter en bestaat er een weerlegbaar vermoeden dat
die moedermaatschappij dat ook e ectief doet (HvJ 14 september
2010, Akzo Nobel NV e.a. t/ Commissie, zaak C-97/08 P, Jur. 2010, I,
8237, rechtsoverweging 60).
21 Horizontale Richtsnoeren 2010, punt 11. Wanneer een economische
eenheid echter een dominante positie bekleedt in een bepaalde
markt, wordt art. 102 VWEU relevant voor zover de dominante positie
zou worden misbruikt.
22 Zie: Bekendmaking van de Commissie inzake overeenkomsten van
geringe betekenis die de mededinging niet merkbaar beperken in de
zin van artikel 81, lid 1, van het Verdrag tot oprichting van de Europese
Gemeenschap (de de minimis-bekendmaking), Pb. 2001, C 368/13.
23 Zie de de minimis-bekendmaking, punt 7, a) juncto punt 11, 1, a).
24 Horizontale Richtsnoeren 2010, punt 1. Betre ende het begrip
«potentiële» concurrent, zie punt 10 van de Richtsnoeren evenals
punten 114 en 115 van de Richtsnoeren betre ende de toepassing van
artikel 81, lid 3, van het EG-verdrag, Pb. 2004, C 101/114.
25 Horizontale Richtsnoeren 2010, punt 12.
26 Voor niet-toepassing van de Horizontale Richtsnoeren zijn er immers
nog twee bijkomende (technische) voorwaarden (zie art. 2, vierde
lid, van Verordening 330/2010; zie ook: Horizontale Richtsnoeren
2010, punt 12).
Rechtskundig Weekblad 2011-12 | nr. 10 | 5 november 2011
een horizontale analyse achterwege kan worden gelaten.
Opmerkelijk is ook de uitbreiding van het toepassingsgebied
van de Richtsnoeren, die volgens het eerste
punt van de richtsnoeren ook van toepassing zijn op
samenwerkingsovereenkomsten tussen niet-concurrenten
die weliswaar actief zijn in dezelfde productmarkt,
maar niet in dezelfde geogra sche markt. Ten
slotte wordt, zoals bekend, de oprichting door concurrerende
ondernemingen van een zogenaamde «volwaardige»
joint venture niet beheerst door de Richtsnoeren:
deze vallen nog steeds onder het exclusieve
toepassingsgebied van de Concentratieverordening. 27
2° Relevante markt
Het mag duidelijk zijn dat de vraag of een bepaalde
samenwerkingsovereenkomst een algemeen positieve
of negatieve invloed hee op de mededinging, slechts
zinnig kan worden beantwoord als eerst vaststaat in
welke markt de mededinging zou zijn verstoord of vervalst.
28 Dit kan in bepaalde gevallen heel eenvoudig
zijn: wanneer twee concurrerende producenten van
uitsluitend sport etsen besluiten omwille van kostenbesparingen
samen hun sport etsen te produceren,
dan is de markt van de sport etsen de enige relevante
markt. Heel wat langer is de lijst van de markten waar
een standaardiseringsovereenkomst – soms in vier
markten tegelijk – een invloed kan hebben. De hieronder
weergegeven tabel gee een bondig overzicht van
wat volgens de Commissie de relevante markten zijn
waarin de vijf behandelde types overeenkomsten effecten
(kunnen) sorteren. De relevante punten van de
horizontale richtsnoeren zijn aangegeven tussen vierkante
haakjes.
27 Zie art. 1 (b) juncto art. 4 van Verordening 139/2004 van 20 januari
2004 betre ende de controle op concentraties van ondernemingen,
Pb. 2004, L 24, p. 1. De Commissie hee uiteengezet wanneer volgens
haar sprake is van een «volwaardige» joint venture (zie punten 91 tot
en met 109 van de geconsolideerde mededeling van de Commissie
over bevoegdheidskwesties op grond van Verordening nr. 139/2004
betre ende de controle op concentraties van ondernemingen, Pb.
2008, C 095, p. 1-48).
28 Zie in het algemeen: de bekendmaking van de Commissie inzake
de bepaling van de relevante markt voor het gemeenschappelijk mededingingsrecht,
Pb. 1997, C 372/5.
465