Pdf versie - Rhegie

Frankrijk is het meest trouw gebleven aan de
eigen dukwindinstrumenten. In klank komen
ze meer in de buurt van het accordeon dan
de Amerikaanse zuigwindharmoniums. Voor
deze instrumenten is relatief veel muziek
geschreven.
Drukwindharmonium van Phillip Trayser
Het Duitse drukwindharmonium
De eerste harmoniums in Duitsland waren.
evenals in de meeste andere landen,
drukwindharmoniums. Rond 1850
ontstonden de eerste Duitse fabrieken van
Phillip Trayser en J.& P. Schiedmayer bij
Stuttgart. Zij hadden hun kennis onder
andere bij Alexandre in Parijs vergaard en zo
werd dus het in wezen Franse
drukwindharmonium in Duitsland
geïntroduceerd. Andere firma’s als Hinkel,
Hörügel en Titz volgden. Zelfs de bekende
orgelmaker Walcker maakte vanaf de tweede
helft van de negentiende eeuw harmoniums.
Ook de ‘luxe’ uitgebreide uitvoering van het
Franse harmonium, het Harmonium d’ Art,
werd door de meeste Duitse
harmoniumbouwers rond 1900 als
Kunstharmonium aangeboden. Vooral de
zeer muzikaal ingestelde Titz wist naam te
maken. Volgens Karg-Elert, die talloze
composities voor het harmonium schreef,
deed het instrument niet onder voor Mustel!
Het Kunstharmonium werd gezien als het
summum van harmoniumkunst. Ander land,
andere gewoonte, organisten herkennen snel
het verschil tussen een Duits romantisch
24
orgel en een Frans romantisch orgel. Het
Duits romantisch orgel is dikker, milder en
kleurrijker en het Frans romantisch orgel
ruiger, met kernachtiger tongwerken en
symfonischer van klank. Dit is ook te
herkennen in de harmoniums. Zet een
Trayser naast een Kasriel en je hoort een
wereld van verschil. De Duitse
harmoniumbouwers waren flexibel genoeg
om allerhande typen harmoniums aan te
bieden. Een aantal fabrieken leverden later
zowel het Franse drukwindtype als het
kunstharmonium als het ‘american organ’type
(het zuigwindharmonium). In ‘Das
Harmonium in Deutschland’ van Christian
Ahrens en Gregor Klinke wordt hier diep op
ingegaan.
Estay
Brons: Els van Wageningen