Pdf versie - Rhegie

Weer anderen gingen zowel drukwind- als
zuigwindharmoniums maken zoals Hinkel
en Köhler.
Burger schakelde over van drukwind naar
zuigwind nadat Hörügel dit bedrijf
overgenomen had.
Er waren echter vooral nieuwkomers, die
succesvol zuigwindharmoniums gingen
leveren.
De drie bekendsten waren van Zweedse
afkomst en vestigden zich rond 1890 in het
midden van Duitsland: Magnus Hofberg,
Olav Lindholm en de grootste: Theodore
Mannborg.
Zuigwindharmonium van Theodore Mannborg
uit Borna bij Leipzig
Mannborg is de grootste en belangrijkste
leverancier van zuigwindharmoniums in
Duitsland geworden en werd dat mede door
een goed ondernemerschap.
Hij kon met de Amerikaanse markt
concurreren door een eigen tongenfabriek
op te zetten met apparatuur, zoals die in
Amerika werd toegepast.
De klank van de Mannborg-harmoniums is
Europeser en de kasten sierlijk, maar minder
‘overdone’ dan de Amerikaanse. Vanuit
30
Sachsen ‘bekeerden’ ook de Zuidduitse
harmoniumbouwers zich tot het
zuigwindprincipe.
In 1903 besloot de Verein der
Harmoniumfabrikanten onder
voorzitterschap van Theodore Mannborg tot
het opstellen van een universele dispositie.
Er werd afgesproken dat iedere fabrikant,
die bij de vereniging aangesloten was
minimaal één harmonium met zo’n
dispositie in zijn collectie zou hebben.
Dit instrument werd het
‘Normalharmonium’ genoemd.
Indien het instrument een dispositie had, die
meer registers had, maar wel gebaseerd was
op die van het Normalharmonium, dan werd
dit een ‘Erweitertes Normalharmonium’ -
uitgebreid standaardharmonium - genoemd.
Eigenlijk probeerden de Duitse
harmoniumbouwers het voordeel van de
standaarddispositie van het Franse
drukwindharmonium - het klassieke vierspel
-, toe te passen op het zuigwindharmonium.
Dit is slechts ten dele gelukt.
Ook de Expression, die op het
drukwindharmonium bijzonder expressief
spel mogelijk maakt, probeerde men op het
zuigwindharmonium, toe te passen, het
zuigwindharmonium dat van nature veel
trager zwelt en minder uitgesproken
expressief is.
Omdat hiervoor een heel andere constructie
nodig is, die niet bevredigend werkte is de
Expression op een zuigwindharmonium
geen succes geworden.
Een echt sforzato is hierop nauwelijks
mogelijk en daardoor bleven de echte
kunstliefhebbers alleen het
drukwindharmonium., met name het
Kunstharmonium, als enig echt kunstzinnig
harmoniumtype accepteren.
In de jaren twintig van de vorige eeuw
probeerden enkele leveranciers nieuwe
namen voor uitgebreide
zuigwindharmoniums in te voeren, zoals
‘Resonanz-Kunstharmonium’, ‘Saugwind-
Kunstharmonium’ e.a.
Na 1930 kwam steeds meer de klad in de
harmoniumbouw en zocht men het in de